Kamienie ze znakami

Pościsze, gm. Międzyrzecz Podlaski, pow. bialski Pościsze, gm. Międzyrzecz Podlaski, pow. bialski

Pościsze, gm. Międzyrzecz Podlaski, pow. bialski

Wedle opisu A. Pleszczyńskiego we wsi miały znajdować się dwa kamienie. Jeden z wykutą podkową, stał na granicy między wsiami Strzakły i Pościsze, następnie został zniszczony i wykorzystany do budowy fundamentu domu. Drugi kamień stał nieopodal, również pomiędzy wsiami Strzakły i Pościsze, miały być na nim widoczne dwa wykucia w kształcie śladów stóp. Miał, wedle podania, nosić ślady stóp Matki Bożej W trakcie kwerendy terenowej nie odnaleziono kamienia. Wedle dwójki informatorów kamień ten znajduje się na skrzyżowaniu dróg pomiędzy wsiami Strzakły i Pościsze nieopodal stojącego tam drewnianego krzyża. Jednakże napotkany głaz nie posiadał żadnych znaków, które można by interpretować jakoś ślady stóp.
Żakowola, gm. Kąkolewnica Wschodnia, pow. radzyński Żakowola, gm. Kąkolewnica Wschodnia, pow. radzyński

Żakowola, gm. Kąkolewnica Wschodnia, pow. radzyński

ŻakowolaWedle opisu W. Prackiego (1900 r.) we wsi znajdować się miały trzy kamienie ze znakami:
  1. Kamień „przywieziony z pola przed dom jednego z gospodarzy z wyraźnym wykuciem w kształcie odcisku stopy (wymiary kamienia: dł. 65 cm, szer. 39 cm., wys. 30 cm; długość wykucia 13 cm, szer. 5-7 cm, głębokość 3-7 mm).
  2. Kamień na łąkach, czarnej barwy z niewielkim wgłębieniem, wedle lokalnej ludności interpretowanym jako ślad stopy Matki Bożej
  3. Kamień leżący na łąkach na wschód od wsi, na kamieniu była wykuta stopa i krzyż, kamień uszkodzony jeszcze w XIX w. z powodu próby jego rozbicia, wg opisu W. Prackiego został widoczny jedynie krzyż o dł. 22 cm i rozpiętości ramion 16 cm.
ŻakowolaW trakcie kwerendy terenowej odnaleziono jedynie kamień nr 1, leżący obecnie przy grocie poświęconej Matce Bożej, ufundowanej przez jednego z mieszkańców wsi. Kamień pierwotnie zwieziony z pola przez jednego z gospodarzy (Marcina Czerwieńskiego, w drugiej połowie XIX w.) i ustawiony przed jednym z domów we wsi. Obecny właściciel gospodarstwa (Adam Śledź) przeniósł kamień pod grotę poświęconą NMP ustawionej pośrodku wsi. Kamień nr 2 został zniszczony kilka lat temu, wyrwany traktorem został rozbity i użyty do budowy drogi. Kamień nr 3 również nie istnieje. Według mieszkańców wsi także został zniszczony w ciągu kilkunastu ostatnich lat.
Turów, gm. Kąkolewnica Wschodnia, pow. radzyński Turów, gm. Kąkolewnica Wschodnia, pow. radzyński

Turów, gm. Kąkolewnica Wschodnia, pow. radzyński

TurówW końcu XIX w. we wsi znajdowały się dwa kamienie. Pierwszy leżał na granicy dawnego lasu w miejscu zwanym „Zarośle”, na kamieniu widoczna była stopa, zwrócona palcami na północ (głębokość wykucia 10-15 mm) za śladem znajdowało się wgłębienie – wedle miejscowych ślad po lasce. Kamień obecnie znajduje się pod ołtarzem kapliczki (tzw. „kapliczka w lesie”) pw. Św. Antoniego, zbudowanej w 1908 r., jest całkowicie zabudowany. Kapliczka objęta jest opieką konserwatorską. Kamień ten miał posiadać cudowne właściwości lecznicze. Woda zbierająca się w zagłębieniu w kształcie śladu stopy miała leczyć oczy. Wedle legendy ślad stopy zostawiła Matka Boża w trakcie swojej wędrówki. Drugi kamień ze „śladą” leżał po przeciwległej stronie w miejscu zwanym „Śpiczek”, miejscowe podanie głosiło, że miał wpływ na pogodę – gdy ktoś go przewrócił padało, gdy była potrzeba słonecznej pogody kamień prostowano i stawiano, nie znaleziony przez W. Prackiego (przypuszczał, że wzięty na budowę drogi). Kwerenda terenowa również nie potwierdziła jego istnienia.
Neple, gm. Terespol, pow. bialski Neple, gm. Terespol, pow. bialski

Neple, gm. Terespol, pow. bialski

NepleKamienny krzyż z szarego granitu, stojący na wzgórzu zwanym „Kamienną Babą” (zabytek jest prawdopodobnie późnośredniowiecznym lub nowożytnym krzyżem nagrobnym). Wedle miejscowej legendy jest to dziewczyna zaklęta w kamień przez swoją matkę: NepleW wiosce mieszkała piękna dziewczyna, która bardzo chciała wyjść za mąż za jednego kawalera ze wsi, jej rodzice jednak nie akceptowali jej wyboru. Mino to młodzi postanowili się pobrać, dziewczyna ubrała się odświętnie do ślubu i ruszyła do kościoła sama. Jej matka wykrzyknęła za nią, by lepiej się w kamień zamieniła, niż wzięła ślub wbrew jej woli. Klątwa się spełniła, podczas drogi do kościoła dziewczyna skamieniała i zamieniła się w głaz.” (wedle jednego z informatorów we wsi Neple)
Mielnik, gm. Mielnik, pow. siemiatycki Mielnik, gm. Mielnik, pow. siemiatycki

Mielnik, gm. Mielnik, pow. siemiatycki

MielnikGranitowa stela ustawiona na jednym z grobów na cmentarzu prawosławnym, wysokości 120 cm, zwieńczona archaicznym wizerunkiem twarzy ludzkiej z wyraźnie zaznaczonymi oczami, nosem i ustami. Na nagrobku widoczny jest napis wykonany w cyrylicy oraz data 1892. Zabytek ten nie ma analogii wśród innych chłopskich nagrobków z tego okresu. MielnikBiorąc pod uwagę formę i styl wykonania, niewykluczone, że mamy do czynienia z zabytkiem znacznie starszym, wtórnie użytym w końcu XIX w. Wtedy też domniemany posąg mógł zostać ociosany przez kamieniarza. O wtórnym wykorzystaniu zabytku może świadczyć wieńczący go żelazny krzyż, który wbity jest na odwrót w stosunku do części twarzowej posągu. Niewykluczone, że mamy tu do czynienia z zabytkiem wczesnośredniowiecznym, tzw. babą kamienną.
Kłopoty Stanisławy, gm. Siemiatycze, pow. siemiatycki Kłopoty Stanisławy, gm. Siemiatycze, pow. siemiatycki

Kłopoty Stanisławy, gm. Siemiatycze, pow. siemiatycki

Historia kamienia została opisana na tabliczce informacyjnej ustawionej obok głazu: KłopotyW latach 1880-1900 – na kolonii pod lasem, pomiędzy Klopotami Bańkami a Kłopotami Stanisławami, wiejski pasterz pasł stada wioskowe. W porze obiadowej, gdy spożywał posiłek, pojawił się przy nim nieznajomy, mały podróżny. Wyglądał biednie i poprosił pasterza o coś do jedzenia. Pasterz podzielił się z gościem swoim skromnym obiadem. Nieznajomy zapytał pasterza od drogę do wsi. Stanął na leżącym tam kamieniu by spojrzeć w skazanym kierunku. Dziękując za gościnę i żegnając się z pasterzem powiedział: „Żebyś ty wiedział komu dałeś jeść”. Potem zniknął. Na kamieniu pozostały odciśnięte ślady jego stóp. Okoliczni ludzie przybywali w to miejsce, przekonani o cudowności zjawiska. Modlili się, a wodą gromadzącą się podczas deszczu w zagłębieniach stóp obmywali chore miejsca i otrzymywali ulgę w dolegliwościach. Około roku 1926 – podczas scalania gruntów – kamień został przeniesiony pod krzyż przy szosie (dzisiaj nazywany: „żelaznym krzyżem”). KłopotyNadal miejscowi ludzie i dużo przyjezdnych, przychodzili do kamienia, aby prosić Boga o ulgę w cierpieniach (szczególnie w chorobach skórnych). Przed kilku laty – kamień próbowano dwukrotnie ukraść. Dzięki czujności parafian udało się go ocalić. [na podstawie przekazu – Władysławy Boguszewskiej z Kłopotów Bujnów, 2007 r.]. Dopisek: Rada parafialna w roku 2004 podjęła uchwałę aby kamień, będący przedmiotem kultu i świadkiem tradycji – przenieść na cmentarz przykościelny, gdzie będzie bezpieczny. Przeniesienie kamienia i usytuowania go w tym miejscu dokonało się w 2007 r. 
Ostrożany, gm. Drohiczyn, pow. siemiatycki Ostrożany, gm. Drohiczyn, pow. siemiatycki

Ostrożany, gm. Drohiczyn, pow. siemiatycki

OstrożanyWedle miejscowej legendy pierwszy kościół w Ostrożanach pw. Narodzenia NMP św. Apostołów Piotra i Pawła został ufundowany (19 lipca 1450 r.) przez właścicieli tych ziem, Bartłomieja i Dadźboga Ostrożańskich, w miejscu gdzie braciom wśród lip, na leżącym tu dużym kamieniu objawiła się Matka Boża nakazując wznieść tu świątynię. Na kamieniu miał pozostać ślad jej stopy. Bracia nie usłuchali nakazu i zaczęli budować świątynię w innym miejscu. Jednakże pewnego dnia zostali podwaliny świątyni przeniesione właśnie w to miejsce gdzie objawiła się Matka Boża i uznali to znak działania Opatrzności Bożej. Wedle miejscowej tradycji kamień z „odciskiem stópki” Matki Bożej ma znajdować się pod ołtarzem kościoła z cudownym obrazem Matki Boskiej Ostrożańskiej.

Knorydy, gm. Bielsk Podlaski, pow. bielski Knorydy, gm. Bielsk Podlaski, pow. bielski

Knorydy, gm. Bielsk Podlaski, pow. bielski

KnorydyKamień położony jest przy drewnianej kaplicy Ikony Matki Bożej „Wszystkich Strapionych Radość” w Knorydach – obecnie prawosławna kaplica-sanktuarium. Wymiary kamienia: owalny kształt 110×70 cm; wys. 50 cm; dziś wyeksponowany na betonowym podwyższeniu obok kapliczki, przystrojony kwiatami. Okoliczni mieszkańcy i wierni przybywający do kamienia ociera o niego dłonie i całują domniemane ślady stopy Matki Boskiej. W kamieniu widoczne są liczne naturalne podłużne zagłębienia. KnorydyKaplicę wzniesiono w 1872 r. z inicjatywy Pawła Cara, jednego z mieszkańców wsi, według tradycji w miejscu objawienia matki Bożej, która miała ukazać się na omawianym kamieniu. Kapliczka postawiona jest na źródle, z którego woda wedle wierzeń ma mieć cudowna moc uzdrawiającą. Pod ołtarzem w kapliczce znajduje się studnia wybudowana na źródle. KnorydyWedle legendy Matka Boża miała ukazać się na kamieniu ojcu, który przechodził tędy z niewidomym synem. Gdy niewidomy chciał dotknąć jej świetlistych szat postać zniknęła. Na kamieniu pozostał jedynie ślad stopy a obok wytrysnęło źródełko z cudowną, leczniczą wodą pomagającą głównie w chorobach oczu. Według informatorów z Knoryd kamień ocalił wieś przed spaleniem podczas II Wojny Światowej. Podczas gdy płonęły okoliczne wsie, w Knorydach nie został zniszczony ani jeden dom.
Zajączki, gm. Juchnowiec Dolny, pow. białostocki Zajączki, gm. Juchnowiec Dolny, pow. białostocki

Zajączki, gm. Juchnowiec Dolny, pow. białostocki

ZajączkiPolodowcowy głaz narzutowy z szarego granitu, położony pośrodku pól nieopodal kaplicy Kazańskiej Ikony Matki Bożej w Zajączkach, przy drodze z Juchnowic do Wojszek (z kaplicą związane jest podanie o mającym tu miejsce objawieniu Maryjnym: na jednym z drzew pojawiła się Ikona, która obecnie znajduje się w kaplicy). Głaz jest mocno zerodowany. Na jego płaskiej powierzchni widoczne są liczne zagłębienia pochodzenia naturalnego. Pod kamieniem znajduje się kolejny głaz lub jego większa część schowana w ziemi. ZajączkiNa kamieniu ma również być odciśnięty ślad stopy Matki Bożej, która „dawno temu przechodziła tędy z Dzieciątkiem Jezus”. Wedle miejscowych informatorów niegdyś kamień otoczony był szczególną czcią, składano na nim kwiaty, odmawiano przy nim modlitwy. Kilkadziesiąt lat temu jeden z gospodarzy, właściciel pola, postanowił go rozbić i wykorzystać, jako materiał budowlany. Wbił w niego metalowe kliny oraz wywiercił w głazie kilkanaście otworów i wsypał w nie proch. Nastąpił wybuch i gospodarz stracił oczy. Od tego czasu kamień jest objęty jeszcze większą czcią. Wedle miejscowych informatorów czasami w nocy nad kamieniem widać światła i rozbłyski. ZajączkiW latach 50-tych próbowano przenieść kamień za pomocą koparki pod cerkiew w Kożanach, jednakże nie udało się go ruszyć z ziemi.
Białki, gm. Narew, pow. hajnowski Białki, gm. Narew, pow. hajnowski

Białki, gm. Narew, pow. hajnowski

BiałkiGłaz narzutowy położony jest na bagnie, tzw. uroczysku Sinorzeczka. Na kamieniu widoczne wykucie w kształcie stopy. „Podobne kamienie, na których są ślady stóp Matki Boskiej, znajdują się także obok wsi Białki, leżącej przy trasie Zabłudów – Narewka. Kamień w Białkach leży w zaroślach obok wsi i jest dziś zapomniany. Ślad po stopie Matki Boskiej jest głęboki i wyraźny. Legenda głosi, że w czasach, kiedy panowała tu zaraza i masowo umierali ludzie, przechodziła tamtędy Matka Boska z Dzieciątkiem Jezus. Zaczepiła się o ten kamień i stłukła sobie nogę. I stąd ten ślad. Zawsze jest w nim woda, która ma uzdrawiające właściwości.” Woda zbierająca się w zagłębieniu w kształcie stopy miała posiadać cudowne właściwości lecznicze, pomagała na wszelkie zmiany skórne i brodawki. Wedle jednego z informatorów (75 lat) kamień niegdyś był wyższy, obok niego często palono ogniska. Z bagnem, na którym leży kamień związana jest także legenda o potopionym w nim zagonie kozackim, który jeden z mieszkańców wsi wyprowadził na mokradła źle wskazując drogę.
Kuźnica, gm. Kuźnica, pow. sokólski Kuźnica, gm. Kuźnica, pow. sokólski

Kuźnica, gm. Kuźnica, pow. sokólski

KuźnicaKamienny krzyż z szarego granitu, wykonany w dość archaicznym stylu, niewykluczone, że jest to półprodukt. U zwieńczenia krzyża widoczny wizerunek twarzy ludzkiej lub czaszki, ew. postaci demonologicznej. Wyraźnie zaznaczone oczy, nos, usta, broda oraz włosy (według jednego z mieszkańców wsi na krzyżu ma być wyobrażona tzw. „zmora” lub zaraza). W części środkowej inskrypcje (prawdopodobnie po łacinie). KuźnicaKamienny krzyż zwieńczony jest krzyżem żeliwnym, nabitym odwrotnie do frontu zabytku w kierunku drogi. Sam zabytek ustawiony jest frontem w stronę pól. Z drogi wyobrażenie twarzy oraz napisy są niewidoczne. Pierwotnie zabytek znajdował się w innym miejscu, na skrzyżowaniu dróg, gdzie leżał w pozycji horyzontalnej obok kapliczki. W trakcie budowy szosy oraz nowych domów w latach 90-tych krzyż został przewrócony przez koparkę, następnie okoliczni mieszkańcy ustawili go przy drodze, w miejscu gdzie stoi obecnie – po prawej stronie drogi z Kuźnicy do Nowodzieli. W pobliżu krzyża miał znajdować się również kamień z wyobrażeniem ludzkiej stopy, został jednak zniszczony w trakcie budowy drogi. KuźnicaW trakcie prowadzenia wywiadów wśród okolicznej ludności nie zanotowano podań ani legend związanych z zabytkiem. Nazwa lokalna zabytku: „płyta”

Materiały wizualne oraz dokumentacja objęte są prawami autorskimi, wszelkie formy ich wykorzystanie w prezentacjach oraz publikacjach jedynie za zgodą autora.
© Łukasz Miechowicz. All rights reserved.
Projektowanie stron OlimpWeb.