Kujawsko-Pomorskie

„Kamień św. Wojciecha”, zwany także „Diabelskim”. Trzeci co do wielkości głaz narzutowy w Polsce. Granit różowo-szary o wymiarach ok. 9 × 11 × 3 m i obwodzie 24 m.

Z kamieniem związane są trzy podania. Według pierwszego z nich, z kamienia, który był czczony przez pogańskich Prusów, miał głosić kazania św. Wojciech. Kamień namaścił św. olejkiem, po czym poganie widząc, niemoc swoich bogów mieli zacząć się nawracać.

Drugie podanie mówi, że kamień niósł diabeł chcący wrzucić go do rzeki Wdy, w celu zalania chłopskich pól. Spóźnił się jednak i w powietrzu zastał go świt, trzykrotnie zapiał kur i diabeł utraciwszy moc porzucił głaz. Na jego powierzchni mają być jeszcze widoczne ślady diabelskich łańcuchów.

Trzecia legenda mówi o dwóch młynarzach nad Wdą. Jeden z nich zawarł pakt z diabłem, by ten wykonał zaporę na rzece poniżej jego młyna, niszcząc tym samym interes drugiemu. Diabeł niósł w tym celu wielki kamień, lecz kur zapiał i upuścił głaz w lesie.

Na głazie widoczne są mocno zatarte napisy (graffiti) oraz ślady po wierceniu i próbie rozbicia.

Źródła informacji: Czernicka-Chodkowska 1980, 57, ryc. 21; Czernicka-Chodkowska 1977, 24-25;
http://falkowscy.eu/galeriawiedzy/legendy/leosia/ (dostęp 20 kwietnia 2023); kwerenda terenowa

Współrzędne geograficzne: 53.485137, 18.397931

Lokalizacja na mapie Google

Głaz narzutowy, skała krystaliczna, o długości 170 cm, szerokości 150 cm i wysokości 55 cm.
W górnej części widoczne wyżłobienie w kształcie odcisku stopy (buta), precyzyjnie wyszlifowane. Wedle tradycji jest to odcisk stopy Najświętszej Marii Panny. Legenda mówi, że Matka Boska wędrowała po świecie w celu przypomnienia ludziom praw i przykazań boskich. Zawitała też do biednej chaty pod Koronowem, gdzie przyjęła ją matka z chorym dzieckiem. Matka Boska uzdrowiła dziecko, a na kamieniu przy trakcie objawiła się również ojcu rodziny, który był miejscowym rozbójnikiem. Gdy złoczyńcy naśmiewali się z jej kazań tupnęła stopą, która w głazie odcisnęła ślad. Rozbójnicy padli przerażeni do nóg Maryi nawracając się i przyrzekając uczciwe życie.

Źródła informacji: Dydyński 1893, 10; Baruch 1907, 47; Multański 1984; Czernicka-Chodkowska 1980, 59-60; kwerenda terenowa

Współrzędne geograficzne: 53.286434, 17.932497

Lokalizacja na mapach Google

Głaz narzutowy o obwodzie 6 m i wymiarach 3,4 × 2 × 1 m, położony przy drodze pomiędzy wsiami Zabartowo i Rościmino. Wedle tradycji przed wiekami przechodziła tędy Matka Boża zmierzając do Górki Klasztornej w celu objawienia się wiernym. Gdy stanęła na kamieniu, by rozejrzeć się po okolicy, na powierzchni skały w cudowny sposób odcisnęły się ślady jej stóp, do dziś zachowane w postaci wklęśnięć.
Głaz próbowali rozbić Niemcy w czasie II wojny światowej, jednakże wszelkie próby spełzły na niczym. Dziś głaz jest chroniony jako pomnik przyrody.

Źródła informacji: http://www.odznaka.kujpom.bydgoszcz.pttk.pl/opisy/3d/zabart.htm (dostęp 20 kwietnia 2023); kwerenda terenowa

Współrzędne geograficzne: 53.282259, 17.507244

Lokalizacja na mapach Google

Głaz narzutowy o wymiarach 100 × 50 × 40 cm. Przez środek kamienia biegnie głęboka bruzda z zagłębieniami powstałymi w wyniku prób jego rozbicia. Położony jest na niewielkiej łące, wydzielonej wśród gruntów ornych, kilkaset metrów na północny-wschód od cmentarza parafialnego. Obok głazu
ustawiono drewniany krzyż. Jeszcze kilkanaście lat temu obok kamienia prowadziła ścieżka ze wsi Cegielnia Mała, tzw. „kościelonka”, obecnie zaorana.

Wedle miejscowej tradycji bruzda przecinająca kamień ma być odciskiem koła wozu św. Wojciecha, który jechał z misją chrystianizacyjną. Woźnica przez nieuwagę najechał na głaz, wóz jednak nie wywrócił się, lecz kamień w cudowny sposób stał się miękki. Jedno z zagłębień w szczelinie, ma być śladem kopyta końskiego. Podobną legendę zanotowano w nieodległym Strzelnie.

Źródła informacji: R.W. Pawlicki, Głaz świętego Wojciecha z Gościeszyna
https://ryszewo.pl/atrakcjeturystyczne/glaz-sw-wojciecha (dostęp 20 kwietnia 2023); kwerenda terenowa

Współrzędne geograficzne: 52.666939, 17.729962

Lokalizacja na mapach Google