Skip to main content

Zachodniopomorskie

PILCHOWO, GM. POLICE, POW. POLICKI

Głaz narzutowy o długości 2,2 m i szerokości 1,2 m. Przy leśnym strumieniu (Młyński Strumień) nieopodal Pilchowa znajdują się dwa kamienie zwane przez miejscową ludność „Diabelskimi”. Na większym, w górnej powierzchni widoczne są wgłębienia, z którymi związana jest legenda o pasterzu, który zawarł pakt z diabłem. Oddał swoją duszę w zamian za pomoc przy odstraszaniu wilków dziesiątkujących jego stado i jednocześnie miał przy tym nadzieję, że oszuka diabła. Gdy czart zażądał zapłaty, pastuch powiedział, że w noc świętojańską będzie czekał przy wielkim kamieniu. Głaz miał przy tym pewną cudowną właściwość – w noc świętojańską stawał się miękki. Pasterz położył się na kamieniu zostawiając odcisk swojego ciała
oraz laski. Gdy diabeł przybył, był przekonany, że na kamieniu leży człowiek. Podszedł do niego, lecz w tym momencie zapiał kogut i diabeł musiał uciekać, w złości odłamując kawałek skały.

Inne podanie zanotowane w XIX w. (po raz pierwszy w 1840 r.) mówi, że w każdą noc świętojańską śpi na nim diabeł. Skała wówczas stawała się miękka i dlatego na jej powierzchni odcisnęły się głowa, barki, ramiona, ciało i stopy czarta. Gdy diabeł się wysypiał znikał (ewentualnie kąpał się) w pobliskim mokradle, stąd przybrało ono nazwę „Diabelskiego Moczaru” lub „Czarciego Bagna”. Wedle innego podania kamień miał być ołtarzem dla siedmiu braci służących diabłu, na którym składali ofiary. Obok miało znajdować się siedem mniejszych kamieni na których siadali, strumień zaś zwano „Strumieniem siedmiu braci”.

Kolejne podanie mówi, że przy kamieniu trzech braci zabiło czwartego w walce o majątek. Wówczas pojawił się diabeł i zdeptał na kamieniu brata podżegającego do morderstwa z taką siłą, że odbił w skale ślady swoich kopyt. Inna legenda mówi o konflikcie granicznym między dwoma pasterzami. Jeden z nich próbował dokonać oszustwa, wówczas pojawił się diabeł, chwycił go i cisnął nim o głaz zostawiając w skale ślady. Głaz miał również pełnić funkcję kamienia granicznego posiadłości klasztoru joannitów.

Źródła informacji Łysiak 1998, 21, 28; Maciejowska, Witkowski, Prorok, Witkowska, Baumert, Diabelski głaz koło Pilchowa, 2022 (e-publikacja https://www.naszewycieczki.pl/woj-zachodniopomorskie/41-ksiazki-i-innepublikacje/1111-e-publikacjadiabelski-glaz-bliskopilchowa-lasy-miejskieszczecina, dostęp 20 marca 2023)

Współrzędne geograficzne: 53.492984, 14.508768

Lokalizacja na mapach Google

TYCHOWO, GM. TYCHOWO, POW. BIAŁOGARDZKI TYCHOWO, GM. TYCHOWO, POW. BIAŁOGARDZKI

TYCHOWO, GM. TYCHOWO, POW. BIAŁOGARDZKI

Tzw. „Głaz Trygława” lub „Diabelski Kamień”, położony obecnie na cmentarzu parafialnym. Jego obwód wynosi 44 m, wysokość 3,8 m, długość 13,7 m na linii N-S. Głaz narzutowy należy do kategorii paragnejsu oligoklazowo-andezynowego z granatami. Jest to największy głaz narzutowy na ziemiach polskich i jeden z największych głazów polodowcowych na Niżu Europejskim. Na powierzchni widnieją rysy, wygłady lodowcowe, krzyż oraz tablica.

Z głazem związane są dwie legendy. Wedle pierwszej z nich został on upuszczony w tym miejscu przez diabła zwanego Smętkiem. Dawno temu, właściciel okolicznych dóbr pragnął wybudować kościół. Wezwał murarza i nakazał mu wznieść świątynię w bardzo krótkim czasie. Murarz znalazł się w kłopocie, wiedząc że nie zdąży z budową, lecz wtem stanął przy nim potężnie zbudowany mężczyzna, który stwierdził, że też jest murarzem i pomoże w zadaniu. Sam wybuduje kościół w terminie podanym przez dziedzica. Postawił jednak warunek, że po zakończeniu dzieła murarz odda mu swoja duszę. Murarz zauważył, że rozmówca jest samym diabłem i także postawił warunek – kościół ma być gotowy następnego dnia do pierwszego
piania koguta. Porozumienie podpisano krwią. Diabeł zabrał się do pracy i szybko począł wznosić świątynię. Murarz przestraszył się, że przegra zakład z czartem i postanowił uciec się do fortelu. Nim diabeł skończył budowlę, ten wszedł z latarnią do chlewu, by kogut zaczął piać myśląc, że to światło słoneczne. Diabeł zrozumiał, że przegrywa, szkoda mu było włożonej pracy i postanowił zniszczyć świątynię. Chwycił ogromnymi szponami wielki głaz, lecz nie trafił. Kamień upadł obok, w miejscu gdzie znajduje się obecnie. Szczeliny widoczne na jego powierzchni mają być śladami diabelskich pazurów.

Wedle drugiego podania w miejscu tym do XII w. znajdowała się pogańska świątynia poświęcona Trygławowi. Obok miał stać kamienny posąg bóstwa i rosnąć potężny dąb. Miejscową ludność miał nawrócić misjonarz, który dokonywał cudów. Cudownym sposobem łowił ogromne ilości ryb, uzdrawiał również chorych. Przekonało to okoliczną ludność do prawdziwości nowej wiary, po czym sami obalili posąg Trygława i rozebrali jego świątynię. Na głazie ustawiono krzyż.

Źródła informacji: Czernicka-Chodkowska 1977, 27; Czernicka-Chodkowska 1980, 30-32; Łysiak 1998, 30-31; kwerenda terenowa

Współrzędne geograficzne: 53.931375, 16.260830

Lokalizacja na mapach Google

SMOGOLICE, GM. STARGARD, POW. STARGARDZKI SMOGOLICE, GM. STARGARD, POW. STARGARDZKI

SMOGOLICE, GM. STARGARD, POW. STARGARDZKI

Dwa płaskie głazy narzutowe widoczne przed wejściem do kościoła pw. św. Piotra i Pawła w Smogolicach. Wedle miejscowej legendy, przed wiekami dachy domów zrywały się, zwierzęta chorowały, a ludzie w Smogolicach ogarnięci byli strachem. Nawet kościół w wiosce nie uniknął tych niezwykłych zjawisk – dach trzeszczał, a witraże rozpryskiwały się. Ludzie byli przerażeni i nie wiedzieli, co robić. Sołtys wioski imieniem Sebastian, zwołał zebranie chłopów, aby wspólnie znaleźć rozwiązanie. W trakcie zebrania
stary Wojciech zaproponował, aby ujarzmić diabła, który był odpowiedzialny za te nieszczęścia. Zdecydowano się zastawić sieci na strychu kościoła, gdzie czart najczęściej się pojawiał. Po kilku nocach udało się złapać diabła, a gdy go pokropiono wodą święconą, zmniejszył się i skurczył. Został wyciągnięty ze świątyni i wrzucony do lochu, znajdującego się obok drzwi kościoła. Wejście do lochu zasypano kamieniami, a na wierzchu położono dwa duże płaskie głazy, aby ludzie, przechodząc do kościoła, mogli
deptać po czarcie. Po tym wydarzeniu sytuacja we wsi się unormowała, a nieszczęścia ustąpiły. Chorzy wracali do zdrowia, zwierzęta przestały chorować, a w wiosce zapanował spokój. Do dziś, przed wejściem do kościoła, można zobaczyć dwa płaskie kamienie, które symbolizują poradzenie sobie włościan z diabłem.

Źródła informacji: https://gmina.stargard.pl/smogolice.html (dostęp: 20 lutego 2023); kwerenda terenowa

Współrzędne geograficzne: 53.410316, 14.948892

Lokalizacja na mapach Google