Pomorskie

„Diabelski kamień” w korycie rzeki Wierzycy. Granitognejs o obwodzie 8 m i wysokości 2,5 m.
Wedle legendy, na prośbę okolicznej ludności wykorzystywanej przez Krzyżaków do budowy kościoła, diabeł zamierzał zniszczyć kamieniem wieżę świątyni w Pelplinie. Gdy przymierzał się do rzutu zabiły kościelne dzwony wołające wiernych na mszę świętą. Diabeł utracił moc i upuścił kamień, który wpadł do rzeki. Zgodnie z drugim podaniem, czart wrzucił kamień do rzeki chcąc wstrzymać jej bieg.
Inna wersja przekazu mówi, że diabłu nie podobało się, że cystersi podjęli się budowy kościoła w Pelpinie i postanowił zniszczyć świątynię. Zbyt długo szukał jednak odpowiedniego głazu, a gdy go znalazł i niósł, w powietrzu zastał go świt i zapiał kogut. Diabeł utraciwszy moc upuścił kamień do nurtu Wierzycy.
Wedle zapisów przytoczonych przez O. Oleschko, w 2. połowie XVII w. cystersi z Pelplina mieli odprawiać nad głazem egzorcyzmy, ponieważ sprowadzał on nieszczęścia na okolice. W trakcie obrzędu spod kamienia buchnęła para. Głaz jest bardzo trudno dostępny do znalezienia i obejrzenia, brak oznakowania.

Źródła informacji: Landowski 1981, 92-103; Czernicka-Chodkowska 1980, 36-37; Czernicka-Chodkowska 1977, 30; Grzyb 2001; http://historyczny.epelplin.pl/podania-i-legendy/opracowanialegendy/odiabelskim-kamieniu/ (dostęp 20 lutego 2023); Oleschko 2021, 97-112; kwerenda terenowa

Współrzędne geograficzne: 53.941169, 18.683298

Lokalizacja na mapach Google

„Diabelski Kamień” lub „Wielki Kamień”. Granit mikroklinowy o obwodzie 13,2 m i wysokości 2,2 m, przy skrzyżowaniu dróg Lubiana-Ludwikowo. Wedle legendy diabeł za pomocą głazu planował zniszczyć Bramę Wyżynną w Gdańsku, przez którą okoliczna ludność zmierzała na odpust dominikański.
Przed świtem zatrzymał się pod Owśnicami, zaś w głazie wydrążył otwór, by się w nim schronić w czasie dnia. Okoliczni mieszkańcy wbili w otwór krzyż, przez co uwięzili diabła w skale.

Źródła informacji: Mamelski 2001, 68-70; Kajkowski 2008, 333; Czernicka-Chodkowska 1980, 34

Współrzędne geograficzne: 54.147033, 17.907363

Lokalizacja na mapach Google

Głaz narzutowy, granit średnioziarnisty, zwany „Wielkim Kamieniem”, „Pękniętym Kamieniem”, „Diabelskim Kamieniem”. Jego obwód wynosi 16 m, wysokość sięga 3 m. Na powierzchni głazu widoczna jest szczelina
powstała wskutek wietrzenia mechanicznego. Wedle legendy głaz przywlókł na łańcuchu diabeł, szczelina ma być śladem po jego mocowaniu. Miał to uczynić w wyniku zakładu z miejscowym chłopem, który w zamian za pomoc w budowie grobli przez jezioro obiecał diabłu duszę. Gdy budowa była na ukończeniu, żona chłopa zapiała jak kogut, diabeł utracił moc i porzucił na brzegu jeziora głazy potrzebne do budowy przeprawy.

Źródła informacji: Czernicka-Chodkowska 1977, 29-30; https://kartuzy.info/artykul/diabelski-kamienw-nowej/887671 (dostęp 12 lutego 2023); kwerenda terenowa

Współrzędne geograficzne: 54.424108, 18.006389

Lokalizacja na mapach Google

Głaz narzutowy zwany „Diabelskim Kamieniem”. Gnejs biotynowy o obwodzie 13,6 i wysokości 2,1 m.
Wedle legendy diabeł o imieniu Purtik mieszkający w jaskini w Mechowej, postanowił zniszczyć kościół we wsi, ponieważ nie mógł znieść odprawianych tam nabożeństw. Wybrał się do Szwecji w poszukiwaniu
odpowiedniego kamienia do ciśnięcia w świątynię. W drodze powrotnej mozolnie dźwigał ciężki głaz, ale rozbolała go noga i popsuł mu się but, który musiał naprawić. Gdy był już blisko, nastał świt i w pobliskiej wsi zapiał kur. Diabeł utraciwszy moc upuścił głaz i zezłoszczony zaczął go drapać i kopnął kopytem, czego śladem mają być widoczne dziś na jego powierzchni rysy. W najwyższym miejscu głazu znajduje się wykucie w kształcie krzyża równoramiennego.

Źródła informacji: Czernicka-Chodkowska 1980, 21; Prószyński 1988, 63; Oleschko 2021, 107; kwerenda terenowa

Współrzędne geograficzne: 54.727313, 18.210777

Lokalizacja na mapach Google

Porfir, o obwodzie 2,9 m i wysokości 0,6 m, zwany „Bożą Stopką” lub „Anielskim Kamieniem”, położony na obszarze zalesionym. Kamień wzmiankowany jest w 1281 r. jako „pewien kamień, znajdujący się przy drodze publicznej, który nazywają bożą stopką (Bozistopka)” w przywileju Mestwina, w którym książę nadaje klasztorowi w Żarnowcu wieś Świecin wraz z przywilejami. Nazwa ta została powtórzona w dokumentach krzyżackich w 1342 r. oraz opisie z XVIII w. wymieniającym głaz „mający ślad stopy chłopca siedmioletniego, który lud zowie Boża Stopka”. Z kamieniem związane są liczne podania. Pierwsze mówi, że ślad jest odciskiem stopy Pana Jezusa, który stał na kamieniu. Kolejne legendy mówią o trzech braciach,
którzy pokłócili się i walczyli ze sobą. Wówczas z nieba zstąpił Pan Bóg i stanąwszy na kamieniu nakazał braciom pogodzenie się. W kamieniu odcisnęła się jego stopa. Niewielki otwór widoczny na powierzchni głazu ma być śladem jego laski.

Wedle innego podania, na kamieniu objawił się pogańskim Pomorzanom anioł, który tupnął nogą w uniesieniu i zostawił w skale ślad swojej stopy. Miejscowy lud miał wówczas uwierzyć w boską
moc i przyjąć chrzest. Kolejna legenda wspomina o nabożeństwach odprawianych przy kamieniu
oraz obnoszeniu go w procesji przy biciu bębnów. Na kamieniu miała również objawić się postać, która poprowadziła rycerstwo polskie do walki z Krzyżakami (wedle innej wersji podania ze Szwedami).
Obok kamienia ze stopą znajdują się mniejsze głazy oraz trzy kopce graniczne. Wymiary wykucia w kształcie „śladu stopy” wynoszą 13 cm długości i 5 cm szerokości.

Około 100 m na południe znajduje się znacznie większy głaz narzutowy zwany „Diabelskim Kamieniem”. Gnejs biotynowy o obwodzie 13,6 m i wysokości 2,1 m. Miejsce jest oznakowane.

Źródła informacji: Baruch 1907, 12-13, 50-52; Czernicka-Chodkowska 1980, 22; kwerenda terenowa

Współrzędne geograficzne: 54.729673, 18.207228

Lokalizacja na mapach Google