GRABARKA, GM. NURZEC STACJA, POW. SIEMIATYCKI
Legendy mówią, iż początki ośrodka kultu prawosławnego na górze Grabarka sięgają średniowiecza, kiedy mnisi z Mielnika ukrywali się tu przed najazdem tatarskim. Źródła pisane dotyczące miejsca sięgają wieku XVIII. Wówczas na Grabarce funkcjonować miało sanktuarium greckokatolickie. Święta góra była też miejscem schronienia ludności uciekającej przez zarazą. U stóp wyniosłości znajduje się cudowne źródełko ujęte studnią oraz wypływający zeń strumień. Wedle legendy podczas zarazy jeden z mieszkańców Siemiatycz miał objawienie, podczas którego usłyszał głos mówiący by udał się z krzyżem na górę Grabarka a wówczas ocaleje. Paroch parafii unickiej ks. Paweł Smoleński uznał to za boską ingerencję i zorganizował pielgrzymkę wiernych we wskazane miejsce, skąd u stóp góry biło źródło. Pielgrzymi, którzy napili się wody i obmyli ciało zostali ozdrowieni. W tym samym roku w ramach wdzięczności wzniesiono na szczycie wzgórza drewnianą kaplicę.
Dziś góra Grabarka stanowi najważniejsze miejsce kultu prawosławia w Polsce. Jest to popularne miejsce pielgrzymek. Na szczycie wzgórza znajduje się otoczona setkami krzyży cerkiew pw. Przemienienia Pańskiego. W Święto Przemienienia Pańskiego (tzw. Dzień Spasa 19 sierpnia) do Grabarki przybywają pielgrzymki z całej Polski, Białorusi i Ukrainy. Ostatni odcinek drogi wierni pokonują zwykle na kolanach. Przynoszone są i ustawiane kolejne krzyże. Pielgrzymi obmywają ciała cudowną wodą ze strumienia.
Współrzędne geograficzne: 52.4152, 23.0091
Źródła informacji: Sosna 2001, 29-41; kwerenda terenowa
