Autor: olimpadmin

Grant Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego w ramach projektu DIALOG na zbadanie kamieni symbolicznych w całej Polsce! 

Chcemy poinformować, że Minister Nauki i Szkolnictwa Wyższego przyznał nam grant w ramach programu “Dialog” na zbadanie i zadokumentowanie wszystkich kamieni symbolicznych – tzw. “bożych stópek”, oraz innych z którymi wiążą się wierzenia, legendy, zwyczaje – z obszaru całej Polski. Nasze badania dotykają jednego z najbardziej niezwykłych aspektów religijności ludowej – sakralizacji przestrzeni i kształtowania się tzw. “miejsc cudownych”

Projekt przewiduje inwentaryzację, dokumentację oraz stworzenie katalogu (cyfrowego oraz w formie drukowanej) miejsc cudownych związanych z kamieniami symbolicznymi, tzw. „bożymi stópkami” będącymi przedmiotem wierzeń religijnych na obszarze całego kraju. Stanowią one żywy przejaw religijności ludowej. Nierzadko od tego typu obiektów wzięły początki znane obecnie sanktuaria maryjne i miejsca kultu. Powstanie opatrzony komentarzem naukowym katalog kamieni będących przedmiotem wierzeń i zabiegów religijnych oraz poświęcone tej tematyce wirtualne muzeum. Uzupełni go ewidencja i katalog innych miejsc cudownych, m.in. tzw. “cudownych źródełek” z obszaru Polski wschodniej.

Projekt realizowany jest z ramienia Instytutu Archeologii i Etnologii PAN, pod kierunkiem dr Lukasz Miechowicza.

Miejsca cudowne Lubelszczyzny oraz Podkarpacia 

Miło mi poinformować, że projekt jest kontynuowany w ramach kolejnego stypendium Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego na rok 2017. Tym razem badaniami objęty został obszar województwa Lubelskiego oraz Podkarpackiego. Pracom badawczym obok kamieni symbolicznych poddane zostały również tzw. miejsca cudowne – źródła z cudowną woda, święte drzewa z którymi wiąże się kult religijny.

Łącznie zadokumentowano 65 obiektów, sporządzono dla nich karty ewidencyjne oraz dokumentację fotograficzną i bazę danych GIS!

W poszukiwaniu kolejnych “bożych stópek”

W ramach badań starałem się dotrzeć do wszystkich zabytków, które wytypowałem na podstawie kwerendy źródłowej, literatury naukowej i krajoznawczej, nierzadko dzięki wzmiankom w Internecie (wszystkie źródła, linki, odniesienia do literatury zostały podane na kartach obiektów). Dzięki wywiadom etnograficznym udało się odkryć również kilka nowych kamieni ze znakami nie znanych nauce. Z pewnością jest ich jeszcze znacznie więcej. Może podobne zabytki znajdują się w Waszych miejscowościach? Będę wszystkim bardzo wdzięczny za dzielenie się informacjami na ich temat. W ten sposób katalog będzie się powiększał, a kolejne zabytki zostaną ocalone od zapomnienia.

Borek Stary, gm. Tyczyn, pow. rzeszowski

Jedno z najstarszych miejsc kultu i pielgrzymek na Podkarpaciu. Wedle legendy w XIII w. nieznany człowiek umieścił w drewnianej kapliczce na wzgórzu obraz Matki Boskiej Boreckiej. Namalowany jest on na lipowej desce o wym. 66-74 cm. U stóp wzgórza wytrysnęło źródło przy którym zaczęły się dziać cuda. Obok źródełka do XIX w. stało wiele otwartych drewnianych kapliczek, które stawiali wierni, w nich umieszczając obrazy MB. Pod koniec XIX w. obok źródełka wybudowano grotę z figurą Matki Bożej z Lourdes. Wokół wiszą liczne wota. Woda ze źródła ma posiadać właściwości uzdrawiające.

Lokalizacja GPS: 49°57’19.05″N; 22° 4’52.03″E

Borek001 Borek007 Borek008 Borek014

Orłów Murowany, gm. Izbica, pow. krasnostawski

Źródło przy drodze, ujęcie obudowane kamieniami, obok dwie figury św. Jana Nepomucena oraz tablica informacyjna. Pierwsza wzmianka dot. źródła św. Jana pochodzi z 1878 r., znajduje się w testamencie Kajetana Klickiego, właściciela orłowskich dóbr. W każdą Wielką Sobotę zjeżdżali tu chorzy aby obmyć w cudownej wodzie chore miejsca. Przez okoliczną ludność otaczane jest kultem. Obok źródła znajdują się dwie figury – Św. Jana Nepomucena oraz Św. Antoniego Paderewskiego.

Lokalizacja GPS: 50°53’49.43″N; 23°13’55.88″E

  • Orlow006 — kopia

  • Orlow001 — kopia

  • Orlow009 — kopia

  • Orlow002 — kopia

Czytaj dalej

Radoszyce, gm. Komańcza, pow. sanocki

Źródełko z cudowną wodą o leczniczych właściwościach, szczególnie pomagać ma w chorobach oczu. Kult miejsca sięga okresu nowożytnego. W 1878 kapliczka murowana greckokatolicka, dziękczynna, ufundowana przez proboszcza parafii greckokatolickiej w Komańczy za cudowne uzdrowienie chorej córki. Wedle podania bardzo chora dziewczynka, błądząc po lesie doznała objawienia Matki Boskiej oraz cudu wyzdrowienia po obmyciu się wodą z cudownego źródełka. Z czasem pojawiły się kolejne świadectwa uzdrowień. W miejscu tym odbywały się uroczystości odpustowe na które przybywała ludność łemkowska oraz ze Słowacji i Węgier. Kult upadł po wysiedleniu mieszkańców w 1947 r. Pod koniec XX w. miejsce zagospodarowano na nowo z inicjatywy księdza Jana Pipki z parafii greckokatolickiej w Komańczy. W 1999 r. kapliczkę poświęcono. Źródło w grocie, przy drodze z Radoszyc do przejścia granicznego na Przełęczy Beskid. Murowana kaplica.

Lokalizacja GPS: 49°17’46.77″N; 22° 1’31.86″E

Radoszyce003 Radoszyce004 Radoszyce013 Radoszyce019 Radoszyce022 Radoszyce025

Balnica, gm. Komańcza, pow. sanocki

Źródełko z cudowną wodą o leczniczych właściwościach, szczególnie pomagać ma w chorobach oczu oraz przeciwdziałać urokom. Według tradycji woda miał tu miejsce cud odzyskania wzroku, po napiciu się wody i obmyciu twarzy przez wędrowca. W XIX wieku wybudowano tu kapliczkę. W Zielone Świątki odprawiano tu uroczyste nabożeństwo ze święceniem wody w źródełku. Wierni zmierzali tu również z dalszych okolic, po nabożeństwie pito wodę i obmywano się nią. Po II Wojnie Światowej miejscowa ludność została wysiedlona. Kapliczka uległa dewastacji. Od 1988 r. remontowana. W 2007 r, kapliczka poświęcona przez księdza z Parafii Grecko-Katolickiej w Komańczy. Poświęcona Matce Boskiej Opiekunce Lasu. A. Potocki przytacza legendę o niewidomym wędrownym dziadzie, który usiadł zmęczony w tym miejscu słysząc szum wody. Poprosił przechodnia o podanie mu tej wody, ale ten żadnego ujęcia czy strumienia wokół nie widział. Dziad zaczął odrzucać kamienie i odsłonił źródełko, po obmyciu się w nim odzyskał wzrok.

Lokalizacja GPS: 49°12’35.31″N; 22°10’33.82″E

BalnicaZ002 — kopia BalnicaZ011 BalnicaZ016 BalnicaZ021 BalnicaZ026 BalnicaZ028 BalnicaZ029

Rabe, gm. Baligród, pow. leski

Źródełko z cudowną wodą o leczniczych właściwościach, szczególnie pomagać ma w chorobach oczu. Ma być przedmiotem kultu od XVI w. Wedle legendy (tablica informacyjna) w pocz. XIX w. niejaki Mikołaj Sycz, mieszkaniec pobliskich Huczwic, który pasł woły w pobliżu źródełka miał sen, w którym ukazał mu się Matka Boska. Zażyczyła sobie ona by wybudował w tym miejscu kapliczkę dziękczynną, w zamian za co zostanie uzdrowiony z choroby oczu. Przed II Wojną Światową miejsce to cieszyło się szczególnym kultem. Z Huczwisk w trakcie odpustów do kapliczki odbywała się procesja. Wg A. Potockiego Matka Boska miała się objawić gospodarzowi Feciowi Dziule, gdy pasł w tym miejscu krowy. Najświętsza Panienka była ubrana w niebieską suknie, w ręku trzymała polne kwiaty. Chłop zaczął się modlić do postaci po czym ona zniknęła.

Źródło pod kapliczką, nazwa lokalna Synarewo. Kapliczka odpustowa, domkowa, murowana z pocz. XIX w. Na zboczu Łysego Wierchu, woda ze źródełka zasila Rabiański Potok.

Lokalizacja GPS: 49°18’16.70″N; 22°14’23.23″E

Rabe001 Rabe002 Rabe019 Rabe023 Rabe026 Rabe031

Materiały wizualne oraz dokumentacja objęte są prawami autorskimi, wszelkie formy ich wykorzystanie w prezentacjach oraz publikacjach jedynie za zgodą autora.
© Łukasz Miechowicz. All rights reserved.
Projektowanie stron OlimpWeb.