Skip to main content

Autor: olimpadmin

ZAWÓZ, GM. SOLINA, POW. LESKI

Źródełko znajduje się na stoku wzniesienia, wedle tradycji woda ma posiadać moc
uzdrawiająca, leczącą głównie choroby oczy. Dawniej miejsce kultu szczególnie czczone
przez ludność greckokatolicką. Po wysiedleniu okolicznych mieszkańców pamięć o miejscu i
źródełku wygasła. Źródło zapomniane, trudno dostępne. Ujęte studnią z drewnianą pokrywą.

Współrzędne geograficzne: 49.32732, 22.43851

Źródła informacji: Pytka 2005, 129-145; kwerenda terenowa.

Lokalizacja na mapach Google

Lokalizacja źródła i kapliczki na mapie Heldensfelda Galicja Zachodnia (1801-1804)

„Cudowne źródło”

Ruiny kapliczki greckokatolickiej

POLAŃCZYK, GM. SOLINA, POW. LESKI

Źródełko znajduje się u stóp wzniesienia, na którym stoi kościół. Źródełko po 1907
roku zapomniane, odrestaurowane w 2000 r. przez tutejszego proboszcza. W 2007 r. podczas
uroczystej mszy zostało poświęcone. Nad źródełkiem umieszczona została drewniana
płaskorzeźba Matki Bożej z Dzieciątkiem. Na drodze do źródełka umieszczone zostały: drewniana
kapliczka z figurą Chrystusa Frasobliwego oraz murowana z drewnianą figurą św.
Franciszka. Woda ma posiadać cudowną moc uzdrawiająca. Widoczne licznie składane monety
oraz zdjęcia, zapewne osób chorych.

Źródła informacji: https://polanczyk.przemyska.pl/zrodelko/ (dostęp 20.03.2022); http://www.polskaniezwykla.
pl/web/place/40137,polanczyk-zrodelko-html
(dostęp 20.03.2022); kwerenda terenowa.

Współrzędne geograficzne: 49.36224,22.42372

Lokalizacja na mapach Google

ZWIERZYŃ, GM. OLSZANICA, POW. LESKI

Podania mówią, że w miejscu tym miano niegdyś budować cerkiew. W pobliskim źródle, lub studni znaleziono wówczas krzyż z XIII w., pochodzący z miasta Limoges z Francji. Nad studnią ustawiono drewniany krzyż. Wedle wierzeń woda ze źródła miała moc uzdrawiającą oczy i cudownie przywracającą wzrok.

Cudowne źródło w Zwierzyniu związane jest z historią niezwykłego znaleziska jakim jest bogato zdobiony limuzyjski krzyż z 1. poł. XIII w., wykonany we Francji w mieście Limoges. Szczegółowe informacje na temat zabytku przytoczył archeolog prof. M. Parczewski w artykule „Krzyż ze Zwierzynia”, który ukazał się w czasopiśmie Połoniny w 1989 r. (M. Parczewski 1989).

Przechowywany w przemyskim Muzeum Diecezjalnym krzyż już w 1922 r. został określony jako wczesnośredniowieczny przez historyka sztuki A. Bochnaka (M. Parczewski 1989, 8). Wcześniej miał być przechowywany w cerkwi w Zwierzyniu zbudowanej w 2. poł. XVIII w.  W 1972 r. zabytek opisała M. Pietrusińską jako: „krzyż procesyjny emaliowany, 1 poł. XIII w. Drewno, blacha miedziana złocona, z emalią żłobkową i grawerunkami, elementy figuralne częściowo repusowane; wymiary: 28,7 x 22 cm (…)”. (opis za M. Parczewski 1989, 7).

M. Parczewski powiązał informacje na temat zabytku znajdującego się w zbiorach Muzeum Diecezjalnego w Przemyślu, z legendą zanotowaną w 2. poł. XIX w. przez etnografa Oskara Kolberga, mówiącą o okolicznościach powstania cudownego źródła w Zwierzyniu nad Sanem (M. Parczewski 1989, 9; O. Kolberg 1973, 80).

Oskar Kolberg przytacza następujący zapis na temat wsi Zwierzyń:

Jest tam legenda o cudownym krzyżu, o cudownej wodzie itp. Gdy zwożono kamienie na budowę domu bożego, dostrzeżono, że to, co przywieziono w dzień, przepadało gdzieś w nocy. Zaczajono się i przekonano, że rozbierają i odwożą te kamienie jacyś święci. Potem wykopano tam studnię. Niewiasta chciała złapać krzyż, który ujrzała w wodzie; gdy sięgnęła po niego ręką, krzyż cofnął się w głąb; wkrótce ujrzała, że znów się on wnosi; sięgnęła powtórnie lecz znów się usunął, i tak samo po raz trzeci. Dopiero gdy sobie wspomniała, że nie godzi się gołą ręką po niego sięgać, zdjęła chustkę z głowy i przez chustkę krzyż ten uchwyciła; wówczas ujrzała, jak się z wody wydźwignął. Krzyż ten na stopę wysoki, jest dotąd w cerkwi. Jeden z księży unickich (przed 30 laty) kazał w studni tej wznieść większy krzyż, który nad nią sterczy. Twierdzi on, iż mu się we śnie Bóg objawił i krzyż taki sam kazał wstawić. Chorzy używają wody z tej studni na ślepotę lub choroby oczu (O. Kolberg 1973, 80).

Wśród okolicznej ludności M. Parczewski zanotował tę samą tradycję, co przytoczona sto lat wcześniej przez O. Kolberga. Przed II Wojną Światową każdego roku w dzień 27 września (święto Podwyższenia Krzyża Świętego) miały w tym miejscu zbierać się setki wiernych, dokonywano poświęcenia wody. Krzyż-relikwia był wówczas pokazywany wiernym. Niewykluczone, że nazwa wsi Zwierzyń (Zwizenye) pochodzi od święta „podwyższenia krzyża świętego” jak zanotował O. Kolberg. Zdaniem M. Parczewskiego, w takim przypadku odkrycie krzyża i początki kultu tego miejsca musiałyby nastąpić przed rokiem 1580, gdy miejscowość po raz pierwszy wzmiankowana jest w źródłach (M. Parczewski 1989, 11).

W latach 90. XX w. miejsce odnowiono i zagospodarowano. Dokonano tego po publikacji wyników archeologicznego śledztwa przeprowadzonego przez M. Parczewskiego w gazecie „Nowiny”. Tekst autorstwa J. Miszczaka przyczynił się do upowszechnienia wiedzy na temat miejsca cudownego oraz samego krzyża (J Miszczak 1994). Zbudowano drogę krzyżową oraz grotę Matki Boskiej. Dziś źródło obudowane grotą odwiedzane jest przez licznych wiernych.

Źródła informacji: O. Kolberg, Sanockie-Krośnieńskie, III, Dzieła Wszystkie 51, 1973, 80; M. Parczewski, Krzyż ze Zwierzynia, Połoniny 89. Informator Krajoznawczy, 1989, s. 4-12; J. Miszczak, Śledztwo w sprawie krzyża, Nowiny 65 (13688), 1-4.04.1994; kwerenda terenowa.

Współrzędne geograficzne: 49.43491, 22.39889

Lokalizacja na mapach Google

ORELEC, GM. OLSZANICA, POW. LESKI

Wychodnia skalna położona przy szlaku turystycznym z Myczkowiec do Orelca, na kulminacji wzgórza Michałowice zwany „Sercem Złej Macochy”. Wedle legendy kamień został stworzony przez Boga, by ocalić siostry bliźniaczki wypędzone przez złą macochę do lasu, by zginęły. Dziewczynki późną jesienią zgubiły się w lesie i zostały otoczone przez wilki, lecz Opatrzność sprawiła, że zaryczał w pobliżu niedźwiedź i wilki uciekły. Dziewczynki skulone zasnęły. Gdy ojciec szukał ich bezskutecznie, nagle zobaczył wielki, jaśniejący światłem kamień, pod którym spały jego córki. Po powrocie do domu zastali macochę martwą z rozerwaną klatką piersiową. Kamień w lesie okazał się być jej wyrwanym sercem, zimnym i nieczułym.

Źródła informacji: Potocki 2008, 76-77; kwerenda terenowa

Współrzędne geograficzne: 49.439334, 22.426742

Lokalizacja na mapach Google

GLINNE, GM. LESKO, POW. LESKI

Formacja skalna, wychodnia gruboziarnistego piaskowca krośnieńskiego, a wedle legendy „diabelski kamień”. Położony przy drodze nr 84 Uherce Mineralne – Lesko. Od strony północnej znajdował się kamieniołom. O. Kolberg pisze, że miejscowi mieszkańcy nazywają kamień „Kustryniem”.

Jedna z legend mówi, że kamień porzucił w tym miejscu diabeł, który niósł go, by zrzucić na kościół w Lesku. Zmusił go do tego dzwon kościelny. Aleksander Fredro przytacza legendę o dziewczynie zaklętej w kamień przez swoją matkę. Inne podanie mówi o porzuconym tu i pochowanym niemowlęciu, którego duch błąka się między skałami płacząc. Kolejny przekaz głosi, że skała jest zamienioną przez Boga w kamień chatą czarownicy, która miała czarami zwabić tu księżniczkę z leskiego zamku, by wydać ją za swojego syna.

Źródła informacji: Fredro 1830, 137; Kolberg 1974, 8-9; Potocki 2008, 284-285; Potocki 2009, 60-61; kwerenda terenowa

Współrzędne geograficzne: 49.467836, 22.357017

Lokalizacja na mapach Google

KALWARIA PACŁAWSKA, GM. FREDROPOL, POW. PRZEMYSKI

Przy drodze do Sanktuarium Matki Bożej w Kalwarii Pacławskiej – tzw. Kapliczki Kalwarysjkie. Woda ze źródełka ma posiadać szczególną moc leczniczą w chorobach brzucha oraz układu trawiennego. Miejsce
często odwiedzane przez pielgrzymów. Kalwaria Pacławska to jedno z najważniejszych miejsc
pielgrzymek na Podkarpaciu. Ufundowana przez Andrzeja Maksymiliana Fedro, kasztelana lwowskiego i wojewodę podolskiego w latach 1660-1665, który postanowił odwzorować miejsca związane z Jerozolimą, w tym Golgotę i Górę Oliwną. Kompleks został rozbudowany ok. roku 1770 przez Szczepana Dwernickiego, cześnika przemyskiego.

Źródła informacji: http://www.nowiny24.pl/reportaze/art/6168971,woda-od-matki-bozej-
-kalwaryjskiej,id,t.html
; Chowaniec 2007, 86-87; Barcik 1985; kwerenda terenowa.

Współrzędne geograficzne: 49.63389, 22.71567

Lokalizacja na mapach Google

LIPOWIEC, GM. JAŚLISKA, POW. KROŚNIEŃSKI

Miejsce objawienia 16 maja 1949 roku trzem chłopcom (pastuszkom) Matki Boskiej.
Chłopcy bawili się w księży okadzając kapliczkę tlącym się drewnem z ogniska. Doszło do
zaprószenia ognia i zapaliła się część ołtarza w kapliczce. Dwóch chłopców gasiło ogień, trzeci
– Janek Bukowczyk – pozostał przy ognisku, gdy usłyszał odgłos toczącego się głazu i huk.
Odwróciwszy się miał ujrzeć postać Matki Bożej z Dzieciątkiem Jezus na tle promieni zachodzącego
słońca. Postać pogroziła mu palcem i napomniała by dzień święty święcił. Chłopiec
pobiegł do dwóch pozostałych i opowiedział im o cudzie, tamci jednak nic nie widzieli. Wieść o
objawieniu szybko rozeszła się po okolicy i rozwinął się ruch pielgrzymkowy w to miejsce. Kapliczka
w miejscu objawienia z 1993 roku oraz źródło zamknięte studnią. Obok druga murowana kapliczka.

Wedle wierzeń woda posiada właściwości lecznicze. Pomiędzy tym miejscem a kościołem w Jaśliskach stacje drogi krzyżowej. Pielgrzymki różańcowo-pokutne od maja do października w każdą pierwszą niedzielę miesiąca. Obszar wyludnionej w ramach akcji Wisła wsi Lipowiec. W trakcie objawienia
pastwiska wykorzystywane przez mieszkańców wsi Jaśliska. Przy kapliczce z 1911 roku na tzw.
Spirytusowej Drodze.

Źródła informacji: Szubrycht 2015; kwerenda terenowa.

Współrzędne geograficzne: 49.418750, 21.787172

Lokalizacja na mapach Google

RYMANÓW ZDRÓJ, GM. RYMANÓW, POW. KROŚNIEŃSKI

Źródełko u podstawy kapliczki z figurą NMP, ocembrowane. Wedle okolicznych mieszkańców
woda posiada moc uzdrawiająca. Na zboczu Przymiarek, ponad uzdrowiskiem
w Rymanowie Zdroju, 100 m od szlaku turystycznego Rymanów Zdrój – Iwonicz Zdrój.

Źródła informacji: kwerenda terenowa.

Współrzędne geograficzne: 49.54169, 21.82276

Lokalizacja na mapach Google

TRZCIANA, GM. DUKLA, POW. KROŚNIEŃSKI

Źródło zabudowane, w grocie pod Kaplicą św. Jana z Dukli – w Puszczy. Zespół sakralny,
wokół stacje drogi krzyżowej. Woda ma posiadać moc lecznicza – w prowadzonej
Księdze łask i uzdrowień liczne wpisy wiernych na temat uzdrowień. Murowany kościół stoi w
miejscu gdzie miała znajdować się pustelnia świętego.

Źródła informacji: Wiśniewski 1998, 22-24; Chowaniec 2007, 82-83; tablica informacyjna; kwerenda terenowa.

Współrzędne geograficzne: 49.51454, 21.67714

Lokalizacja na mapach Google

DĘBOWIEC, GM. DĘBOWIEC, POW. JASIELSKI

Źródło zabudowane, ujęcie w postaci kranu. Na obszarze Sanktuarium Matki Bożej
Saletyńskiej w Dębowcu, pośrodku założenia kalwarii saletyńskiej na wzór kalwarii z La Salette.
Obok dąb Bartek, którego wiek szacuje się na ok. 500 lat. Wodzie ze źródła przypisuje się
cudowną moc lecznicza. Sanktuarium zwiedza rocznie ok. 70 tys. pielgrzymów.

Źródła informacji: Wiśniewski 1998, 22-24; https://maryjny.pl/?sanktuarium-matki-bozej-saletynskiej-debowiec (dostęp 20.09.023); kwerenda terenowa.

Współrzędne geograficzne: 49.68357, 21.46777

Lokalizacja na mapach Google