Kamień „z misą”, przy kościele „po-Augustiańskim” prawdopodobnie Kościół OO. Pasjonistów w Rawie Mazowieckiej – miał znajdować się przy murze, od południa, prawdopodobnie kamienna kropielnica lub kamień żarnowy.
Kamień zaginął; nie udało się znaleźć informacji na jego temat w trakcie kwerendy prowadzonej w Czerwcu 2013 r.
Kamień z zagłębieniem nieckowatym – tzw. misą, opisany przez M. Wawrzenieckiego (1912 r.), miał znajdować się nieopodal stacji kolejowej w Grodzisku, obecnie zaginiony. Sądząc po szkicu zamieszczonym przez autora najprawdopodobniej jest to żarno nieckowate lub nowożytna kropielnica.
Głaz narzutowy (granit) leżący po lewej stronie zabytkowego kościoła pw. św. Stanisława, Biskupa i Męczennika w Osuchowie. Widoczne wyobrażenie małej stópki. Ślad został wyszlifowany, ma czarną połyskliwą barwę i, jak twierdzą okoliczni mieszkańcy, nigdy nie porasta mchem, który jest widoczny na pozostałej części kamienia. Wedle miejscowej tradycji ślad stopy został uczyniony przez ducha zmarłej przed laty dziewczynki. Dziecko zmarło na skutek choroby. Matka dziewczynki rozpaczała po jej stracie. Jej ból był przeogromny i jak się wydawało nic nie było go w stanie uśmierzyć. Jednakże pewnej nocy we śnie
dziewczynka odwiedziła swą cierpiącą matkę i poprosiła ją, aby już dłużej jej nie opłakiwała, gdyż jest w raju, i czuje się dobrze. Na potwierdzenie tych słów córka obiecała matce pozostawić ślad swej stopy na kamieniu leżącym przy kościele. Rano matka rzeczywiście go odnalazła i tym samym jej ból został ukojony. Kamień znajduje się przy kościele pw. św. Stanisława Biskupa i Męczennika.
Wymiary kamienia: średnica 60 × 60 cm, 10-15 cm wys. Wymiary śladu
stópki: 10 × 5 cm.
Źródła informacji: kwerenda terenowa, wywiady etnograficzne; https://eglos.
pl/aktualnosci/item/33131-stopka-dziecka-w-kamieniuprzy-osuchowskim-kosciele (dostęp 30 marca 2023)
Współrzędne geograficzne: 51.89717, 20.58905
Głaz narzutowy z czerownego granitu (rapakiwi), położony przy drodze z Pieczysk do Chosny. Na jego powierzchni widoczne są trzy wgłębienia przypominające swym kształtem ślady ludzkiej stopy, przy czym dwa z nich noszą znaki podkuwania i interpretowane są przez miejscową ludność jako ślady Maryi. Obok głazu stoi mała kapliczka poświęcona Matce Boskiej Pieczyskiej. Kamień po raz pierwszy wspomniany został w 1879 r., gdy przedstawiono także jego ilustrację z widocznymi śladami stóp oraz stojącym obok drewnianym krzyżem (Lubomirski 1879, LXX-LXXI). Zdjęcie kamienia otoczonego przez wiernych ukazało się także w Tygodniku Ilustrowanym z 1905 r. (Tygodnik Il. 1905, 100).
Wedle jednego z podań ślady stóp na kamieniu pozostawiła Matka Boska, która uratowała mieszkańców wsi podczas potopu szwedzkiego. Kiedy wojska szwedzkie zbliżały się do wsi, jej mieszkańcy schronili się w pobliskim lesie obok kamienia. Gdy żołnierze zbliżali się do ich kryjówki na głazie ukazała się postać, przestraszyli się i uciekli. Kiedy mieszkańcy Pieczysk wyszli z ukrycia na głazie nikogo nie było. Na powierzchni kamienia znajdowały się jedynie odciski stóp, które przypisano Matce Boskiej. Kolejne podanie związane jest z kościołem pw. Narodzenia NMP w Pieczyskach. Został ufundowany w połowie XV w. przez trzech braci Fryczów: ks. Mikołaja, kanonika płockiego, ks. Piotra, proboszcza sochaczewskiego oraz Adama Frycza, dziedzica dóbr pieczyskich. Do budowy świątyni miała ich skłonić ludowa tradycja o objawieniu się na kamieniu Matki Boskiej, która zdążając do Pieczysk zostawiła w tym miejscu ślady swoich stóp. Parafię erygowano w 1452 r. W świątyni znajduje się ikona Matki Boskiej Pieczyskiej z XVI lub początku XVII w.
Wymiary kamienia: 140 × 100 × 55 cm, obwód 7 m. Na powierzchni głazu widoczne dwa wykucia w kształcie stóp o wymiarach 40 × 13 cm oraz 25 × 10 cm. Widoczne są również liczne okrągłe zagłębienia o średnicy 2-3 cm, wykonane zapewne świdrem ogniowym. W dolnej części kamienia widoczne wanienkowate zagłębienie (podobne do śladu stopy) powstałe w wyniku erozji. W górnej części podłużne zagłębienia również pochodzenia naturalnego.
Źródła informacji: Lubomirski 1879, LXXLXXI; Tygodnik Il. 1905, 100; Baruch 1907, 27-28, rys. 1; Czernicka-Chodkowska 1977, 80; Herz 2012, 323; tablica informacyjna przy kamieniu; kwerenda terenowa
Współrzędne geograficzne: 51.92553, 21.03134
Według opisu B. Wernera (1917) znajdował się tu ogromny kamień zwany „Joście”, na którego górnej powierzchni widoczne były miskowate, eliptyczne zagłębienia, będące według tradycji śladami „łokci, kolan i brody Pana Jezusa”. Na kamieniu miały być dodatkowo wyryte krzyż oraz litery. Kamień posiadał nazwę własną „Joście”. Według mieszkańców na głazie znajdowały się także ślady stóp.
Około 1907 r. z polecenia miejscowego plebana kamień został zniszczony, a pozyskany w ten sposób materiał posłużył do wymurowania schodów powstającego kościoła w Kołbieli. Informację o znacznych rozmiarach głazu potwierdza fakt, że po jego wysadzeniu do Kołbieli przewieziono około 100 wozów kamienia. Wedle opisu B. Wernera górnej części kamienia ze znakami, lokalna ludność nie chciała oddać i umieszczono ją przed wymurowaną w tym miejscu już po zniszczeniu kamienia kapliczką św. Anny.
W Wielkanoc, zebrany wokół głazu okoliczny lud składał w zagłębienia resztki święconego pokarmu oraz pieniądze. W dniu tym przynoszono także pożywienie – „kawałki placka, kiełbasy, nabiał” i wraz z pieniędzmi składano na kamieniu. Ofiary te zabierali później ciągnący za procesją żebracy. Woda gromadząca się zagłębieniach miała posiadać właściwości lecznicze. Obrzęd ten, podobnie jak kamień, nazywano „Joście”.
Dokładną relację z jego przebiegu w latach 80. XX w. zamieścił T. Chludziński (1981). W każdą Niedzielę Wielkanocną z Głupianki i okolicznych wsi wyruszała w to miejsce procesja, na której czele szły kobiety z przodowniczką chóru, a za nimi mężczyźni i młodzież w liczbie do 500 osób. Do lat 70. procesja odbywała się bez udziału księdza. Pochód dochodził do stojącej w polu murowanej kapliczki, po czym przez godzinę odprawiano maryjne śpiewy i modlitwy. Po spełnionej ceremonii jej uczestnicy wracali do wsi, gdzie w miejscowej remizie odbywała się zabawa taneczna. Przed kapliczką zostawały tylko starsze kobiety, „które przez pewien czas wspólnie, głośno odprawiały różaniec”.
Skoro tradycyjne obrzędy „Joście” wokół kamienia, a później postawionej w jego miejscu kapliczki, do połowy lat 70. ubiegłego stulecia odbywały się bez udziału duchowieństwa, wydaje się, że ich pochodzenie może być znacznie wcześniejsze (por. Miechowicz 2010, 50-52). Od lat 70. procesja pod kapliczkę ma charakter stricte kościelny. W miejscu „Joście” odbywa się typowa polowa msza katolicka.
Podczas pierwszej kwerendy terenowej w 2009 r. zadokumentowano widoczną na powierzchni część kamienia. W 2013 r. z inicjatywy lokalnej ludności głaz został wydobyty z ziemi, zaś jego fragmenty ustawiono i wyeksponowano obok kapliczki. Wkop po kamieniu wyłożono brukiem. Obecnie kapliczka jak i stojący koło niej krzyż są odnowione. Kamień z zagłębieniami jest wyeksponowany przy krzyżu.
Źródła informacji: Werner 1917; Chludziński 1981; Jot-Drużycki 2002; Herz 2012, 323-324; Miechowicz 2010, 50-52
Współrzędne geograficzne: 52.05165, 21.57016
Na terenach wsi miał znajdować się Święty kamień z odciskiem stopki, kolana oraz dłoni Matki Boskiej. Kamień zaginął w drugiej połowie XIX w.
Władysław Jarecki (1902, s. 128) przytacza następującą relację etnograficzną na temat kamienia spisaną od mieszkanki wsi: „W Brzozojicy to nawet niedawno przecię-ć kamień leżał, nawet moja matka to widzieli i mnie to powiadali. Nie wiem, kany go tam teraz sprzątnęni, ale wiem, że był, może go kaj do kościoła wzięli. To matka opowiadali, że jak Matka Boska sła do Dobrego, po tem piachu pod Brzozojicą, tak się zmęcyła, że się o ten kamień potknęła i upadła. To jak się podnosiła i jak ręką sperła się, to wszystko odcisnęło się: i stópki, i kolanko, i wszystkie paluski od ręki, jakby w glinie. (Opowiadała Zagrodzka, żona pastucha z Brzozowicy, w pow. Nowo-Mińskim).”
Źródła informacji: Jarecki 1902, 128; Baruch 1907, 27; kwerenda terenowa
Wg notatki sporządzonej przez I. Dydyńskiego: „Na polu wsi Żukowa na Podlasiu (…) znajduje się – a mam tę wiadomość z wiarygodnego źródła – kamień dość znacznych rozmiarów ze stopą ludzką, do której lud tameczny przywięzuje legendę o Najświętszej Maryi Pannie” (Dydyński I., 1896, s. 10)
Podczas kwerendy terenowej w maju 2013 r. nie zanotowano wśród mieszkańców wsi żadnych wiadomości ani podań na temat rzeczonego kamienia.
Źródła informacji: Dydyński 1893, 10; Szczepańczuk 1990, 3; kwerenda terenowa
Podanie głosi, iż podczas jednej z wypraw rycerstwa polskiego przeciw Jadźwingom w XII-XIII w. kamień służył jako tymczasowy ołtarz polowy. Podczas nocnego napadu wroga objawiła się na nim Matka Boska budząc śpiących rycerzy i zostawiając na głazie odciski swoich stóp. Nazwa uroczyska ze świętym kamieniem oraz źródełkiem „Budziszyn (Budzieszyn)” ma pochodzić od tego zdarzenia.
Na kamieniu widoczne są dwa wykucia w kształcie stóp o wymiarach 22 × 10 × 3 cm oraz 20 × 12 × 5 cm. Zauważyć można również dwa otwory o śr. 3 cm, powstałe prawdopodobnie w trakcie prób wiercenia świdrem. Kamień, podobnie jak woda z pobliskiego źródełka, ma posiadać właściwości lecznicze. Woda zbierająca się w zagłębieniach ma być szczególnie pomocna w przypadku chorób oczu. Na uroczysku z kamieniem oraz źródełkiem obecnie znajduje się sanktuarium maryjne z obrazem Matki Bożej Budzieszyńskiej należące do rzymskokatolickiej parafii pw. św. Jadwigi w Mokobodach.
Źródła informacji: kwerenda terenowa; tablica informacyjna; https://www.parafiamokobody.pl/budzieszyn/
Współrzędne geograficzne: 52.28414, 22.10563
Kamień znajduje się na skraju wsi, przy drodze do Krasowa. Jego widoczna nad powierzchnią część ma wymiary: wys. 170 cm, szer. u podstawy 120 cm, w górnej części 40 cm, grubość od 10 do 20 cm.
Na jego przedniej części znajdują się ryty: litera „P”, znak koła z trzema „szprychami”, pod nimi data 1590. Niżej litery S.C.O. a w dolnej części płaszczyzna z tekstem i datą 1891.
Kamień zwieńczony jest żelaznym krzyżem. Umocowany jest dwoma mniejszymi kamieniami, tkwiącymi w ziemi z przedniej i tylnej strony.
Kamień służy jako miejsce kultu, w czasie dorocznego obrzędu poświęcenia pól przy kamieniu zbiera się miejscowa ludność i przygotowuje jeden z procesyjnych ołtarzy.
Wedle tradycji kamień ze śladem kopyta lub „śladem wołu”.
Związana z nim legenda mówi, że gdy przed wiekami przewożono figurę Chrystusa z Krzymoszy do Łukowa, woły odmówiły posłuszeństwa, zaś jeden z nich zostawił odcisk racicy w kamieniu. Kamień znajduje się przy grocie na terenie przykościelnym.
Materiał: szary granit; wymiary: 45 cm dł., 22 cm. szer., ślad: 13 cm dł., 11 cm szer., głębokość od 3 do 7 cm. Prawdopodobnie średniowieczna lub nowożytna stępa kamienna.
Źródła informacji: Szczepańczuk 1990, 11; kwerenda terenowa
Współrzędne geograficzne: 52.15941, 22.46889
