Inne

Hadynów, gm. Olszanka, pow. łosicki Hadynów, gm. Olszanka, pow. łosicki

Hadynów, gm. Olszanka, pow. łosicki

HadynówKamień o płaskiej powierzchni z wykutym śladem zwierzęcia – kopyta. Stoi przy głównym wejściu do drewnianego kościoła pw. Św. Jana Chrzciciela. Kamień jest wkopany w ziemię, widoczna jest jedynie jego górna część. Wedle legendy: „Przy budowie (pierwszego?) kościoła wielce zasłużyła się swoją pracą pewna stara kobyła zwożąca z lasu drewno potrzebne cieślom. Stara klacz była ślepa, a mimo swej ułomności nie potrzebowała opieki człowieka – drogę z wyrębu do wznoszonego kościoła pokonywała sama. Kiedy dostarczyła ostatnią porcję drewna padła odciskając wcześniej w kamieniu ślad swojego kopyta. Ku jej pamięci położono tenże kamień u wrót kościoła hadynowskiego. Leży tam do dziś”. Dwoje informatorów (65 oraz 71 lat)
Sobolew, gm. Sobolew, pow. garwoliński Sobolew, gm. Sobolew, pow. garwoliński

Sobolew, gm. Sobolew, pow. garwoliński

SobolewGłaz z różowego granitu położony po prawej stronie drogi z Sobolewa do Maciejowic, na granicy Sobolewa, obecnie przy drewnianym kościele z 1708 r. (kościół, wedle tradycji, pełnił pierwotnie funkcje kaplicy, został zbudowany w miejscu uznanym za cudowne, słynne z licznych uzdrowień). SobolewW górną część kamienia wbito krzyż, na całym kamieniu widoczne pozostałości czerwonej farby, którą go pomalowano w początkach XX w. Dwa zagłębienia interpretowane przez okoliczną ludność, jako ślady stóp. W górnej części nieckowate zagłębienie w kształcie misy, w której zbiera się deszczowa woda. Woda zbierająca się w tym zagłębieniu miała posiadać właściwości lecznicze. SobolewKamień pierwotnie leżał na pobliskiej podmokłej łące (miejscowa legenda podaje, że pierwotnie kamień leżał w miejscu zapadniętego kościoła). Na początku XX w. głaz został wydobyty z ziemi przez miejscowego chłopa, Jana Lewandowskiego, który miał dokonać tego pod wpływem snu. Kamień ustawiono obok drewnianej kaplicy, w jego górną część nabijając kamienny krzyż i malując go czerwoną farbą.
Łaskarzew, gm. Łaskarzew, pow. garwoliński Łaskarzew, gm. Łaskarzew, pow. garwoliński

Łaskarzew, gm. Łaskarzew, pow. garwoliński

ŁaskarzewKamień z zagłębieniami, znajdujący się pod ołtarzem w kaplicy św. Onufrego stojącej na cmentarzu w Łaskarzewie. Wedle źródeł pierwotnie w tym miejscu miał znajdować się kamień otoczony czcią, rosa zbierająca się w jego zagłębieniach miała właściwości lecznicze, obmywano nią zwłaszcza oczy. W 1710 r. podczas panującej w mieście zarazy na kamieniu zmarł miejscowy ksiądz, po czym został obok niego pochowany. Kamień miał wówczas nabrać nowej mocy i stać się miejscem modlitw lokalnej społeczności. Następnie w miejscu kamienia wybudowano drewniany kościół. Kamień znajduje się pod jego ołtarzem. Obecna świątynia pochodzi z 1847 r., podobnie jak wcześniej, kamień znajduje się pod ołtarzem z obrazem Św. Onufrego Pustelnika.
Cyganówka, gm. Wilga, pow. garwoliński Cyganówka, gm. Wilga, pow. garwoliński

Cyganówka, gm. Wilga, pow. garwoliński

CyganówkaKamień z szarego granitu znajdujący się ok. 500 m na północ od zabudowań wsi, na wzgórzu, po prawej stronie drogi prowadzącej do Huty Garwolińskiej. Wydaje się, że znaczna część kamienia jest zagłębiona w ziemi, jego górna powierzchnia jest płaska i nachylona w kierunku ziemi pod kątem ok. 40°. Na jej powierzchni widoczne są naturalne zagłębienia interpretowane przez miejscową ludność jako ślady stóp, ślad łapy zwierzęcia oraz podkowy (wedle miejscowego podania ślady na kamieniu miały być pozostawione przez Matkę Boską oraz jej osiołka, podczas ucieczki do Egiptu. ). CyganówkaNazwa własna kamienia: wielki kamień ze stopkami lub kamień z kozią stópką. Na kamieniu widoczne są ślady po próbach jego odłupywania.
Osuchów, gm. Mszczonów, pow. żyrardowski Osuchów, gm. Mszczonów, pow. żyrardowski

Osuchów, gm. Mszczonów, pow. żyrardowski

OsuchówKamień z czarnego granitu leżący po lewej stronie zabytkowego kościoła w Osuchowie pw. Św. Stanisława, Biskupa i Męczennika. Widoczne wyobrażenie małej stópki. Ślad został wyszlifowany, ma czarną połyskliwą barwę i, jak twierdzą okoliczni mieszkańcy, nigdy nie porasta mchem, który jest widoczny na pozostałej części kamienia. OsuchówWedle miejscowej tradycji ślad stopy został uczyniony przez ducha zmarłej przed laty dziewczynki. Dziecko zmarło na skutek choroby. Matka dziewczynki strasznie rozpaczała po jej stracie. Jej ból był przeogromny i jak się wydawało nic nie było go w stanie uśmierzyć. Jednakże pewnej nocy we śnie dziewczynka odwiedziła swą cierpiącą matkę i poprosiła ją, aby już dłużej jej nie opłakiwała gdyż jest w raju i czuje się dobrze. Na potwierdzenie tych słów córka obiecała matce pozostawić ślad swej stopy na kamieniu leżącym przy kościele. Rano matka rzeczywiście znalazła obiecany we śnie ślad i tym samym ból jej został ukojony.
Pieczyska, gm. Chynów, pow. grójecki Pieczyska, gm. Chynów, pow. grójecki

Pieczyska, gm. Chynów, pow. grójecki

PieczyskaGłaz narzutowy z szarego granitu, położony przy drodze z Pieczysk do Chosny. Na jego powierzchni w widoczne są trzy wgłębienia przypominające swym kształtem ślad ludzkiej stopy, dwa z nich noszą ślady podkuwania i interpretowane są przez miejscową ludność jako ślady Matki Boskiej. Na kamieniu widoczne również liczne okrągłe zagłębienia o średnicy 2-3 cm, wykonane zapewne świdrem ogniowym. W dolnej części kamienia widoczne wanienkowate zagłębienie (podobne do śladów stóp) powstałe w wyniku erozji. W górnej części podłużne zagłębienia również powstałe w wyniku erozji. Kamień posiada nazwę własną: Stopka Matki Boskiej. Dziś obok głazu stoi mała kapliczka poświęcona Matce Boskiej Pieczyskiej. W monografii M. Barucha jest mowa o stojącym obok niego drewnianym krzyżu. Wedle jednego z podań ślady stóp na kamieniu pozostawiła Matka Boska, która uratowała mieszkańców wsi podczas potopu szwedzkiego. Kiedy wojska szwedzkie zbliżały się do wsi, jej mieszkańcy schronili się w pobliskim lesie obok kamienia. Gdy żołnierze zbliżali się do ich kryjówki na głazie ukazała się postać kobiety. Żołnierze przestraszyli się i uciekli. Kiedy mieszkańcy Pieczysk wyszli z ukrycia na głazie nikogo nie było. Na powierzchni kamienia znajdował się jedynie odciski stóp, które przypisano Matce Boskiej. PieczyskaW rzeczywistości historia kultu kamienia z Pieczysk wydaje się być znacznie starsza i sięgać co najmniej okresu późnego średniowiecza. Wiąże się z nim m.in. powstanie kościoła w Pieczyskach pod wezwaniem Narodzenia NMP. Został ufundowany w połowie XV w. przez trzech braci Fryczów: ks. Mikołaja, kanonika płockiego, ks. Piotra, proboszcza sochaczewskiego oraz Adama Frycza, dziedzica dóbr pieczyskich. Do budowy świątyni miała ich skłonić ludowa tradycja o objawieniu się na kamieniu Matki Boskiej, która zdążając do Pieczysk zostawiła w tym miejscu ślady swoich stóp. Parafię erygowano w 1452 r. W świątyni znajduje się ikona NMP Pieczyskiej z XVI lub pocz. XVII w., będąca naśladownictwem ikony NMP Częstochowskiej.
Głupianka, gm. Kołbiel, pow. otwocki Głupianka, gm. Kołbiel, pow. otwocki

Głupianka, gm. Kołbiel, pow. otwocki

GłupiankaWedług opisu B. Wernera miał się tu znajdować ogromny kamień zwany Joście, na jego górnej powierzchni widoczne były miskowate, eliptyczne zagłębienia, będące według tradycji śladami „łokci, kolan i brody Pana Jezusa” (1916). Na kamieniu miały być dodatkowo wyryte: krzyż oraz litery. Kamień posiadał nazwę własną Joście. Wg mieszkańców na kamieniu znajdowały się także ślady stóp. Około 1907 r. z polecenia miejscowego plebana kamień został zniszczony, w ten sposób pozyskany materiał posłużył do wymurowania schodów powstającego kościoła w Kołbieli. Informację o znacznych rozmiarach głazu potwierdza fakt, że po jego wysadzeniu do Kołbieli przewieziono ok. 100 wozów kamienia.  Wedle opisu B. Wernera górnej części kamienia ze znakami, lokalna ludność nie chciała oddać i umieszczono ją przed wymurowaną w tym miejscu (już po zniszczeniu kamienia) kapliczką Św. Anny. GłupiankaW każdą Wielkanoc, zebrany wokół kamienia okoliczny lud składał w zagłębienia resztki święconego pokarmu oraz pieniądze. W dniu tym przynoszono także pożywienie – „kawałki placka, kiełbasy, nabiał” i wraz z pieniędzmi składano na kamieniu. Ofiary te zabierali później ciągnący za procesją żebracy. Woda zbierająca się zagłębieniach miała posiadać właściwości lecznicze. Obrzęd ten, podobnie jak kamień, nazywano terminem Joście. GłupiankaTomasz Chludziński zamieszcza dokładną relację z odbywającego się tu obrzędu Joście w latach osiemdziesiątych (1983). W każdą Niedzielę Wielkanocną z Głupianki i okolicznych wsi wyruszała w to miejsce procesja, na której czele szły kobiety z przodowniczką chóru, następnie mężczyźni i młodzież w liczbie do pięciuset osób. Do lat siedemdziesiątych procesja ta odbywała się bez udziału księdza. Pochód dochodził do stojącej w polu murowanej kapliczki, po czym przez godzinę odprawiano maryjne śpiewy i modlitwy. Po spełnionej ceremonii jej uczestnicy wracali do wsi, gdzie w miejscowej remizie odbywała się zabawa taneczna. Przed kapliczką zostawały tylko starsze kobiety, „które przez pewien czas wspólnie, głośno odprawiały różaniec”. GłupiankaTradycyjne obrzędy Joście wokół kamienia, później zaś postawionej w jego miejscu kapliczki, do połowy lat 70-tych odbywały się bez udziału duchowieństwa, wydaje się, że ich pochodzenie może być znacznie wcześniejsze (por. Miechowicz Ł., 2008). Od lat 70-tych procesja pod kapliczkę ma charakter stricte kościelny. W miejscu Joście odbywa się typowa polowa msza katolicka. GłupiankaPodczas kwerendy terenowej w 2009 r. zadokumentowano jego wystającą na powierzchnię część. Kwerenda terenowa dokonana w czerwcu 2013 r. przyniosła nowe informacje. W maju br. z inicjatywy lokalnej ludności głaz został wydobyty z ziemi, zaś jego fragmenty ustawiono i wyeksponowano obok kapliczki. Wkop po kamieniu wyłożono brukiem. Z wnętrza kapliczki zniknął posąg św. Anny oraz jej wyposażenie, które wedle mieszkańców Głupianki przeniesiono do domu jednego z gospodarzy na czas remontu obiektu.
Brzozowica, gm. Dobre, pow. miński Brzozowica, gm. Dobre, pow. miński

Brzozowica, gm. Dobre, pow. miński

Na terenach wsi miał znajdować się Święty kamień z odciskiem stopki, kolana oraz dłoni Matki Boskiej. Kamień zaginął w drugiej połowie XIX w. Władysław Jarecki (1902, s. 128) przytacza następującą relację etnograficzną na temat kamienia spisaną od mieszkanki wsi: „W Brzozojicy to nawet niedawno przecię-ć kamień leżał, nawet moja matka to widzieli i mnie to powiadali. Nie wiem, kany go tam teraz sprzątnęni, ale wiem, że był, może go kaj do kościoła wzięli. To matka opowiadali, że jak Matka Boska sła do Dobrego, po tem piachu pod Brzozojicą, tak się zmęcyła, że się o ten kamień potknęła i upadła. To jak się podnosiła i jak ręką sperła się, to wszystko odcisnęło się: i stópki, i kolanko, i wszystkie paluski od ręki, jakby w glinie. (Opowiadała Zagrodzka, żona pastucha z Brzozowicy, w pow. Nowo-Mińskim).”
Budziszyn, gm. Mokobody, pow. siedlecki Budziszyn, gm. Mokobody, pow. siedlecki

Budziszyn, gm. Mokobody, pow. siedlecki

BudziszynPodanie głosi, iż podczas jednej z wypraw rycerstwa polskiego przeciw Jadźwingom w XII-XIII w. kamień służył jako tymczasowy ołtarz polowy. Podczas nocnego napadu wroga Matka Boska objawiła się na kamieniu budząc śpiących rycerzy i zostawiając w nim odciski swoich stóp. Nazwa uroczyska ze świętym kamieniem oraz źródełkiem „Budziszyn (Budzieszyn)” ma pochodzić od tego zdarzenia. Na kamieniu widoczne dwa wykucia w kształcie stóp o wymiarach 22x10x3cm oraz 20x12x5 cm. Zauważyć można również dwa otwory o śr. 3 cm, powstałe prawdopodobnie w trakcie prób wiercenia w celu rozbicia kamienia.Budziszyn Kamień podobnie jak woda z pobliskiego źródełka ma posiadać właściwości lecznicze. Woda ma być szczególnie pomocna w przypadku chorób oczu. Na uroczysku z kamieniem oraz źródełkiem obecnie znajduje się Sanktuarium maryjne z obrazem Matki Bożej Budzieszyńskiej; parafia rzymskokatolicka św. Jadwigi w Mokobodach.
Łuzki, gm. Jabłonna Lacka, pow. sokołowski Łuzki, gm. Jabłonna Lacka, pow. sokołowski

Łuzki, gm. Jabłonna Lacka, pow. sokołowski

ŁuzkiGłaz narzutowy, częściowo ociosany. Pierwotnie pełnił funkcję kamienia granicznego na granicy wsi Łuzki i Czekanów (Wg K. Stołyhwo kamień o formie antropomorficznej stanowiący obiekt kultowy, R. Jakimowicz przychyla się do jego funkcji znaku granicznego). Kamień pierwotnie stał na granicy pól pomiędzy wsiami Łuzki oraz Niemirki. Wedle miejscowego podania głaz stał na grobie czarownicy, stąd nazwa własna kamienia „Czarownica”. W górnej części kamienia wykuty został znak podkowy, w środkowej części równoramienny krzyż, zaś w dolnej partii widoczny krzyż maltański. Po przeciwległej stronie kamienia, w jego dolnej części wykuty ślad stopy. W 2006 r. kamień został przeniesiony do Czekanowa i ustawiony przed tutejszym kościołem.
Łazówek, gdm. Sterdyń, pow. sokołowski Łazówek, gdm. Sterdyń, pow. sokołowski

Łazówek, gdm. Sterdyń, pow. sokołowski

ŁazówekKamień z wykuciem w kształcie stopy, znajdujący się obecnie pod ołtarzem w kościele parafialnym Wniebowzięcia NMP (Diecezjalnym Sanktuarium Maryjnym) w Łazówku. Lokalna tradycja wiąże ślady na kamieniu w Łazówku z objawieniem „Pięknej Pani”, które miało mieć miejsce w połowie XVI w. Miała się ona ukazać „na wielkim kamieniu, wśród niezwykłej jasności” dziedziczce z pobliskiego Łazowa. Matka Boża wyraziła pragnienie by dziedziczka przychodziła w to miejsce. Gdy widzenie minęło na kamieniu pozostały ślady stóp Matki Bożej. Wieść szybko rozeszła się po całej okolicy, miejscowy dziedzic z Łazowa wybudował w tym miejscu kościółek, a na dużym ołtarzu ustawionym na owym kamieniu umieszczono obraz Matki Bożej Pocieszenia (Kamień ze śladami stóp został wmurowany w ołtarz, jego fragment można zobaczyć przez drewnianą kratę). Z czasem miejsce to stało się celem licznych pielgrzymek i kultu religijnego. Kamień z odciskiem stopy NMP miał posiadać właściwości lecznicze, pielgrzymi odłupywali jego fragmenty i zabierali do domów. Miejsce zasłynęło z licznych uzdrowień.
Wyszomierz, gm. Kosów Lacki, pow. sokołowski Wyszomierz, gm. Kosów Lacki, pow. sokołowski

Wyszomierz, gm. Kosów Lacki, pow. sokołowski

WyszomierzGłaz narzutowy z szarego granitu. Lokalna tradycja wiąże ślady na kamieniu z objawieniem Matki Boskiej. Na kamieniu miał być widoczny ślad lewej stopy z wyraźnymi odciskami palców oraz znak krzyża z podstawą. Wedle miejscowych informatorów na kamieniu były widoczne różne „znaki i zagłębienia”, oraz „odciśnięty” ślad ludzkiej stopy. Pierwotnie leżał na granicy wsi Wyszomierz ze wsią Kutyski, w chwili obecnej kamień jest zakopany tuż przy drodze, na wzniesieniu na granicy wsi Wyszomierz. Dokonano tego w trakcie prac związanych z poszerzaniem drogi. Na powierzchni widoczna jest jedynie jego niewielka część o wymiarach ok. 40×40 cm.  Początkowo kamień miał leżeć po przeciwległej stronie drogi niż obecnie. Miał być to duży głaz wysokości człowieka.
Słojki, gm. Szelków, pow. makowski Słojki, gm. Szelków, pow. makowski

Słojki, gm. Szelków, pow. makowski

Święta Rozalia  Kamień z odciskiem stopy św. Rozalii z Palermo (ok. 1130-1170), która miała się tu zatrzymać w trakcie wspólnej wędrówki ze św. Rochem wzdłuż Narwi, do końca II Wojny Światowej znajdował się przed ołtarzem głównym w XVIII-wiecznym kościele (z ok. 1709 r.) pw. św. Rozalii na uroczysku św. Rozalia. Kamień uznawano za cudowny, wg. informatorów posiadał właściwości lecznicze. Wierni klękali przed nim, całowali go, pocierali o niego głowę i chore miejsca. Miał słynąć z licznych uzdrowień. W 1944 r. świątynia została zdewastowana i całkowicie zniszczona przez żołnierzy Armii Czerwonej. Znajdujący się nad ołtarzem cudowny obraz Św. Rozalii został uratowany i po wojnie przeniesiony do nowej kaplicy. Wedle lokalnych kamień został wówczas przeniesiony do zbudowanej w 1946 r. kaplicy, zaś przed 1952 r. został zabrany i wywieziony w nieznane miejsce przez lokalnych działaczy komunistycznych. W latach 1991-1995 zbudowano nową świątynię w obecnej formie. Przy świątyni znajduje się studnia postawiona na „cudownym źródełku”, z którego woda również ma posiadać właściwości lecznicze. Uroczysko oraz kościół stanowią centrum lokalnego kultu i pielgrzymek. Co roku 3-4 września odbywają się tu uroczystości odpustowe.
Kamion, gm. Młodzieszyn, pow. sochaczewski Kamion, gm. Młodzieszyn, pow. sochaczewski

Kamion, gm. Młodzieszyn, pow. sochaczewski

KamionGłaz narzutowy z czerwonego granitu wedle tradycji z odciskiem stopy Matki Boskiej, lub św. Jacka. Dziś wmurowany w kapliczkę stojąca obok kościoła pw. Św. Jacka. Kamień częściowo obudowany murowaną kapliczką zwieńczoną żeliwnym krzyżem; pierwotnie kamień stanowił podstawę pod figurę Matki Boskiej. Legenda wiąże go z osobą św. Jacka Odrowąża, pochodzącego ze śląska dominikanina, który w pierwszej połowie XIII w. w czasie jednej ze swoich misyjnych podróży wizytował Mazowsze. W okolicy Wyszogrodu wespół z towarzyszącymi mu braćmi-misjonarzami, na własnym płaszczu „jako w łodzi najbezpieczniejszej” przeprawił się przez wezbraną Wisłę. Kamion Wedle miejscowego podania odcisk stopy pozostawiony przez świętego stanowi pamiątkę tej przeprawy (wg. monografii M. Barucha, na kamieniu miała być odciśnięta stopa Matki Boskiej).

Materiały wizualne oraz dokumentacja objęte są prawami autorskimi, wszelkie formy ich wykorzystanie w prezentacjach oraz publikacjach jedynie za zgodą autora.
© Łukasz Miechowicz. All rights reserved.
Projektowanie stron OlimpWeb.