Tag: Inne

Żabce, gm. Międzyrzec Podlaski, pow. bialski

Wedle opis A. Pleszczyńskiego (1888 r.) w pobliżu tzw. starego gościńca miał leżeć kamień o wymiarach dł. 240 cm, szer. 120 cm, wys. 60 cm. Kształt zbliżony do prostokąta, o płaskiej powierzchni, na niej okrągłe wykucie w kształcie misy, wg. autora „zarysowuje się wypukło jakby kształt tarczy”. Głaz usunięty (zagłębiony był na ok. 60 cm), wokół niego odkryto liczne fragmenty naczyń glinianych.

Głaz obkopany przez okolicznych chłopów, „którzy poszukiwali pod nim skarbów”.

Nie zanotowano bliższych informacji na temat wierzeń lub zwyczajów związanych z kamieniem.

Sokóle, gm. Drelów, pow. bialski

Na terenie leśnictwa Sokule obok Białej Podlaskiej, „wśród zarośli i krzewów” miał znajdować się ogromny kamień mający po środku nieckowate zagłębienie.

Dziś kamień nie istnieje, niewykluczone że leżał na bagnie noszącym nazwę „Kamień”, prawdopodobnie został zniszczony podczas orki leśnej. Bagno nosi ślady licznych przekopów koparką oraz orki głębokim pługiem.

Wedle miejscowych wierzeń, woda zbierająca się w zagłębieniu miała posiadać właściwości lecznicze.

Kwerenda terenowa przyniosła wyniki negatywne, obecnie nie zachowała się pamięć na temat głazu.

Neple, gm. Terespol, pow. bialski

NepleKamienny krzyż z szarego granitu, stojący na wzgórzu zwanym „Kamienną Babą” (zabytek jest prawdopodobnie późnośredniowiecznym lub nowożytnym krzyżem nagrobnym).

Wedle miejscowej legendy jest to dziewczyna zaklęta w kamień przez swoją matkę:

NepleW wiosce mieszkała piękna dziewczyna, która bardzo chciała wyjść za mąż za jednego kawalera ze wsi, jej rodzice jednak nie akceptowali jej wyboru. Mino to młodzi postanowili się pobrać, dziewczyna ubrała się odświętnie do ślubu i ruszyła do kościoła sama. Jej matka wykrzyknęła za nią, by lepiej się w kamień zamieniła, niż wzięła ślub wbrew jej woli. Klątwa się spełniła, podczas drogi do kościoła dziewczyna skamieniała i zamieniła się w głaz.” (wedle jednego z informatorów we wsi Neple)

Pratulin, gm. Rokitno, pow. bialski

Kamienny krzyż z szarego granitu, użyty wtórnie, jako element pomnika ku czci braci, męczenników unickich. Brak informacji na temat pierwotnej funkcji oraz miejsca pochodzenia zabytku, niewykluczone, że stanowił nowożytny krzyż nagrobny.
Ramiona krzyża lekko uniesione ku górze.

Ze względu na antropomorficzny wygląd krzyż zwany jest powszechnie „kamienną babą”.

Mielnik, gm. Mielnik, pow. siemiatycki

MielnikGranitowa stela ustawiona na jednym z grobów na cmentarzu prawosławnym, wysokości 120 cm, zwieńczona archaicznym wizerunkiem twarzy ludzkiej z wyraźnie zaznaczonymi oczami, nosem i ustami. Na nagrobku widoczny jest napis wykonany w cyrylicy oraz data 1892. Zabytek ten nie ma analogii wśród innych chłopskich nagrobków z tego okresu. MielnikBiorąc pod uwagę formę i styl wykonania, niewykluczone, że mamy do czynienia z zabytkiem znacznie starszym, wtórnie użytym w końcu XIX w. Wtedy też domniemany posąg mógł zostać ociosany przez kamieniarza. O wtórnym wykorzystaniu zabytku może świadczyć wieńczący go żelazny krzyż, który wbity jest na odwrót w stosunku do części twarzowej posągu. Niewykluczone, że mamy tu do czynienia z zabytkiem wczesnośredniowiecznym, tzw. babą kamienną.

Knyszewicze, pow. Szudziałowo, pow. sokólski

Nowożytny krzyż nagrobny lub postawiony jako miejsce oznaczenia cmentarza cholerycznego z XVIII w., położonego na wzgórzu na zachód od zabudowań wsi.
Ze względu na zaokrąglone, rozszerzone zwieńczenie przez część ludności określany mianem „baby kamiennej”. W pobliżu krzyża widoczne inne kamienie nagrobne.

Kuźnica, gm. Kuźnica, pow. sokólski

KuźnicaKamienny krzyż z szarego granitu, wykonany w dość archaicznym stylu, niewykluczone, że jest to półprodukt. U zwieńczenia krzyża widoczny wizerunek twarzy ludzkiej lub czaszki, ew. postaci demonologicznej. Wyraźnie zaznaczone oczy, nos, usta, broda oraz włosy (według jednego z mieszkańców wsi na krzyżu ma być wyobrażona tzw. „zmora” lub zaraza). W części środkowej inskrypcje (prawdopodobnie po łacinie).

KuźnicaKamienny krzyż zwieńczony jest krzyżem żeliwnym, nabitym odwrotnie do frontu zabytku w kierunku drogi. Sam zabytek ustawiony jest frontem w stronę pól. Z drogi wyobrażenie twarzy oraz napisy są niewidoczne.
Pierwotnie zabytek znajdował się w innym miejscu, na skrzyżowaniu dróg, gdzie leżał w pozycji horyzontalnej obok kapliczki. W trakcie budowy szosy oraz nowych domów w latach 90-tych krzyż został przewrócony przez koparkę, następnie okoliczni mieszkańcy ustawili go przy drodze, w miejscu gdzie stoi obecnie – po prawej stronie drogi z Kuźnicy do Nowodzieli. W pobliżu krzyża miał znajdować się również kamień z wyobrażeniem ludzkiej stopy, został jednak zniszczony w trakcie budowy drogi.

KuźnicaW trakcie prowadzenia wywiadów wśród okolicznej ludności nie zanotowano podań ani legend związanych z zabytkiem. Nazwa lokalna zabytku: „płyta”

Bierwicha, gm. Sidra, pow. sokólski

BierwichaKamień w miejscowości Bierwicha, usytuowany tuż obok strumienia o tej samej nazwie.

Na froncie kamienia wyryty napis: „AD 1657 Moskal Litwę splądrował, złamawszy mir wieczny”, na prawym boku wyryte inicjały „M” oraz „S” i znak herbowy

Kamień postawiono na pamiątkę wydarzeń, jakie miały miejsce w czasie szwedzkiego potopu, kiedy wojska rosyjskie korzystając z osłabienia Rzeczypospolitej najechały Litwę.

W 1921 roku kamień, z inicjatywy ówczesnego posła inżyniera Nikodema Hryckiewicza, wyciągnięto z pobliskiego strumyka i ustawiono w miejscu, gdzie znajduje obecnie, przy drodze Sokółka – Dąbrowa Białostocka.

Łaskarzew, gm. Łaskarzew, pow. garwoliński

ŁaskarzewKamień z zagłębieniami, znajdujący się pod ołtarzem w kaplicy św. Onufrego stojącej na cmentarzu w Łaskarzewie.

Wedle źródeł pierwotnie w tym miejscu miał znajdować się kamień otoczony czcią, rosa zbierająca się w jego zagłębieniach miała właściwości lecznicze, obmywano nią zwłaszcza oczy.

W 1710 r. podczas panującej w mieście zarazy na kamieniu zmarł miejscowy ksiądz, po czym został obok niego pochowany. Kamień miał wówczas nabrać nowej mocy i stać się miejscem modlitw lokalnej społeczności. Następnie w miejscu kamienia wybudowano drewniany kościół. Kamień znajduje się pod jego ołtarzem. Obecna świątynia pochodzi z 1847 r., podobnie jak wcześniej, kamień znajduje się pod ołtarzem z obrazem Św. Onufrego Pustelnika.

Czerwonka Grochowska, gm. Sokołów Podlaski, pow. sokołowski

CzerwonkaKamień znajduje się na skraju wsi, przy drodze do Krasowa. Jego widoczna nad powierzchnią część ma wymiary: wys. 170 cm, szer. u podstawy 120 cm, w górnej części 40 cm, grubość od 10 do 20 cm.

Na jego przedniej części znajdują się ryty: litera „P”, znak koła z trzema „szprychami”, pod nimi data 1590. Niżej litery S.C.O. a w dolnej części płaszczyzna z tekstem i datą 1891.

Kamień zwieńczony jest żelaznym krzyżem. Umocowany jest dwoma mniejszymi kamieniami, tkwiącymi w ziemi z przedniej i tylnej strony.

Kamień służy jako miejsce kultu, w czasie dorocznego obrzędu poświęcenia pól przy kamieniu zbiera się miejscowa ludność i przygotowuje jeden z procesyjnych ołtarzy.

  • 1
  • 2

Materiały wizualne oraz dokumentacja objęte są prawami autorskimi, wszelkie formy ich wykorzystanie w prezentacjach oraz publikacjach jedynie za zgodą autora.
© Łukasz Miechowicz. All rights reserved.
Projektowanie stron OlimpWeb.