Skip to main content

Kamienie w religijności ludowej

Projekt dokumentacji kamieni ze znakami oraz miejsc cudownych

Kamienie od wieków fascynowały i oddziaływały na wyobraźnię ludzi, zwłaszcza te nietypowe, o wielkich rozmiarach lub charakterystycznych kształtach. Zajęły także stosowne miejsce w wierzeniach ludowych stając się niekiedy obiektami szczególnej czci. Obszar Polski usiany jest głazami, z którymi związane są liczne legendy, miejscowa ludność otacza je kultem, traktuje jako święte. Dotyczy to przeważnie kamieni noszących swoiste znamiona, znaki mające potwierdzać ich nadnaturalną moc.

Możemy podzielić je następująco: kamienie z „odciskami stóp”  tzw. „boże stópki” – według podań, świadczących o bytności w tych miejscach Matki Boskiej, Jezusa, poszczególnych świętych – oraz kamienie z tzw. misami i dołkami (cup marks), w których zbierająca się woda miała posiadać właściwości lecznicze. Z obiektami tymi wiążą się podania, w większości nawiązujące do tradycji chrześcijańskiej i powszechnej wiary w cuda, jakie miały mieć przy nich miejsce.

Spotykamy również źródła, z których woda ma mieć uzdrawiającą moc. Są one uchwytnym materialnie śladem życia religijnego średniowiecznej i nowożytnej wsi, a więc zarazem niematerialnego dziedzictwa kulturowego. 

Projekt realizowany w ramach grantu
Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego DIALOG

O projekcie

W ramach projektu „Archeologia i nowe technologie w badaniach i upowszechnianiu wiedzy na temat wybranych aspektów religijności ludowej” zadokumentowano 291 miejsc cudownych związanych z religijnością ludową, znanych w literaturze oraz nowo odkrytych. Wyniki tych pracy prezentowane są w formie niniejszej strony internetowej.

Miejsca cudowne związane z kamieniami symbolicznymi zostały opublikowane w formie drukowanej oraz cyfrowej monografii: „Święte i przeklęte. Kamienie w religijności ludowej. Katalog”, Warszawa 2023, Wydawnictwo Instytutu Archeologii i Etnologii PAN. Miejsca cudowne związane z bożymi stópkami opublikowano w formie cyfrowego katalogu.

Ostatnio zadokumentowane obiekty