Skip to main content

Tag: Diabelskie kamienie

OSTROWY TUSZOWSKIE, GM. CMOLAS, POW. KOLBUSZOWSKI

Głaz narzutowy (granit skandynawski) o wymiarach: długość 3 m, szerokość 2,2 m, wysokość 0,8 m. Na powierzchni widoczne otwory powstałe w wyniku nawiercenia świdrem, zapewne w celu rozłupania kamienia lub w trakcie obchodów tzw. „Sobótek”.
Wedle miejscowych wierzeń na kamieniu ukazywał się diabeł pod różnymi postaciami. Jedna z wersji podania głosi, że diabeł miał cisnąć kamieniem w klasztor w Białych Górach, jednakże chybił, a kamień wbił się w podmokłe łąki. Tuż obok wybija źródło, ale nie zanotowano informacji dotyczących ewentualnych wierzeń na jego temat. Głaz położony jest w podmokłym bagnistym terenie u podnóża tzw. „Klasztornej Górki”. Obecnie jest to obszar zalesiony Puszczy Sandomierskiej, ale jeszcze kilkadziesiąt lat temu zajęty był przez łąki. Wedle miejscowej tradycji miał się tu znajdować klasztor (lub kościół), który się zapadł, ewentualnie też „pogańskie uroczysko”. W Zielone Świątki okoliczni mieszkańcy palili w tym miejscu ognie sobótkowe.

Współrzędne geograficzne: 50.301492, 21.655571

Źródła informacji: Kotula 1974, 174-175, ryc. 87; tablica informacyjna; kwerenda terenowa

Lokalizacja na mapach Google

Lokalizacja miejsca na mapie Heldensfelda Galicja Zachodnia (1801-1804); (Anton Mayer von Heldensfeld, Carte von West-Gallizien welche […] in den Jahren von 1801 bis 1804…}

KLUSY, GM. ORZYSZ, POW. PISKI

Głaz narzutowy o wymiarach ok. 2 × 1,5 m oraz 0,5 m wysokości zwany „Diabelskim Kamieniem”. Do niedawna położony był przy zachodniej ścianie kościoła parafialnego pw. Matki Bożej Wspomożenia Wiernych w Klusach. Wedle tradycji na kamieniu miały być odbite ślady kopyt diabła, który został wygnany z opętanej kobiety egzorcyzmowanej przez miejscowego księdza. W 2021 r. miejscowy proboszcz usunął głaz jako relikt pogaństwa i przedmiot zabobonów ludowych.

Wedle przekazu Maxa Toeppena spisanego w XIX w.: „W roku 1640 proboszcz Wiśniewski w drugą niedzielę po Św. Trójcy, po wygłoszonym przez siebie kazaniu, […] wypędził diabła kłobuka z kobiety wyznania rzymsko-katolickiego, opętanej przez diabła, który namawiał ją do wszelkiego złego, tak, iż nie tylko sobie chciała poderżnąć gardło, lecz także innym ludziom odebrać życie i przyszpilić ich do ściany widłami od siana i gnoju. A że po wyjściu zły duch ukazał się na progu kościelnym w przybranej przez siebie ohydnej postaci, miejscowy duszpasterz wyszedł ku niemu i zawołał: »Exi, male spiritus, et da locum spiritui sancto!« [Wyjdź zły duchu i oddaj miejsce Duchowi Świętemu!] […]

Diabeł niesłychanie się rozjuszył i zaczął ryczeć jak lew: »[…]przestałem dręczyć tę kobietę; jakem kłobuk, tak, prawda; będziesz miał pamiątkę! «.Potem, odwróciwszy się tyłem, uderzył swoją krzywą nogą w kamień leżący przed drzwiami kościoła i odcisnął na nim ślad swojej stopy tak, iż najdokładniej widać było wielki palec i trzy inne palce ludzkiej nogi oraz piętę jakby wielkiej nogi koguciej. To uczyniwszy, diabeł zniknął”.

„Wiadomość o wypędzeniu diabła i odbiciu jego stopy na kamieniu przed kościelnymi drzwiami powstrzymała Polaków i Tatarów podczas napadu w roku 1656 przed spaleniem tego kościoła. Podczas przebudowywania go w roku 1754 usunięto kamień z poprzedniego miejsca, sprzed drzwi kościoła, żeby brzemienne kobiety nie musiały go przestępować”.

Źródła informacji: Toeppen 2008, 141; Klimek 2010, 89; Łapo 2010, 137; Kurs T., Proboszcz wystraszył się
diabła. Mazurska wieś chce odzyskać czarci głaz, Gazeta Wyborcza, wydanie internetowe: https://olsztyn.wyborcza.pl/olsztyn/7,48726,28656008,-czarci-glaz-wystraszyl-proboszcza-kazal-go-zakopac-pod-oslona.html (dostęp 20 kwietnia 2023); kwerenda terenowa

Lokalizacja na mapach Google

DURĄG, GM. OSTRÓDA, POW. OSTRÓDZKI

„Diabelski kamień” położony na stoku doliny strumienia Dylewka, nieopodal wsi Durąg. Prawdopodobnie w XIV w. pełnił funkcję kamienia granicznego dóbr Conrada von Duering (Konrada z Durąga). Z kamieniem związane są legendy o zakopanych pod nim skarbach, których pilnuje diabeł pod postacią czarnego psa lub wysokiego mężczyzny z łopatą. Nieopodal w nurcie rzeki znajduje się kolejny głaz zwany „Stopą Pielgrzyma”, z zagłębieniem mającym być odciskiem stopy pielgrzyma, który uciekał przed
diabłem straszącym na pobliskiej drodze. Ślad naturalny powstały w wyniku erozji.

Źródła informacji: Skrobot 2015, 135

Współrzędne geograficzne: 53.623137, 20.036217

Lokalizacja na mapach Google

WYSOKA WIEŚ, GM. OSTRÓDA, POW. OSTRÓDZKI

Głaz narzutowy (granit rapakiwi) o obwodzie 11 m i wysokości 1,25 m. Zwany „Diabelskim Kamieniem” lub „Kamieniem Ofiarnym Prusów”. Na powierzchni widoczne bruzdy i wgłębienia będące śladami po próbach
rozbicia głazu. Miejscowa legenda mówi, że na polanie, na której leży głaz po zachodzie słońca pojawiała się zwiewna postać Białej Pani. Jeden z gospodarzy wracając z karczmy w wigilię św. Jana, wybrał drogę na skróty, koło głazu. Ukazała mu się biała postać i porwała go do tańca. Powirowali do studni przy pierwszych zabudowaniach Wysokiej Wsi. Biała Pani chwyciła mężczyznę i miotała nim wokół studni, po czym wypuściła i zniknęła.

Źródła informacji: Czernicka-Chodkowska 1980, 44; Radziwiłowicz, Szczepkowski 1967, 67; Grążawski 2010; tablica informacyjna ustawiona przy głazie; kwerenda terenowa

Współrzędne geograficzne: 53.554997, 19.924125

Lokalizacja na mapach Google

PUSZCZA BORECKA, GM. KRUKLANKI, POW. GIŻYCKI

Tzw. „Diabelski Kamień” (granit różowy) z Kniei Łuczańskiej w Puszczy Boreckiej o obwodzie 13,2 m i wysokości 2,4 m. Wedle miejscowej legendy pewien chłop zawarł z diabłem pakt. Zgodził się oddać mu swoją duszę w zamian za bogactwo. W środku puszczy diabeł zaczął wznosić dla chłopa kamienną karczmę. Gdy podniósł największy głaz, w tym samym momencie żona chłopa wrzuciła do ognia czarcią kapotę, którą gospodarz zabrał od diabła w zastaw. Diabeł nagle stracił moc i upuścił kamień, który mocno wrył się w ziemię.

Źródła informacji: Czernicka-Chodkowska 1980, 50; Łapo 1997, 67; Klimek 2010, 90; Łapo 2010, 137; tablica informacyjna ustawiona przy głazie; kwerenda terenowa

Współrzędne geograficzne: 54.115954, 22.065674

Lokalizacja na mapach Google

JAKUNÓWKO, GM. POZEZDRZE, POW. WĘGORZEWSKI

Głaz narzutowy (granit szary) o obwodzie 9,5 m, wysokości 1,6 m, długości 3 m, szerokości 2,7 m. W miejscowej tradycji głaz nazywany „Diabelskim Kamieniem”, przez część badaczy interpretowany jako kamień ofiarny pogańskich Prusów. W jego górnej części widoczne jest duże zagłębienie, które miało służyć za misę ofiarną. Wedle legendy na kamieniu ma znajdować się „ślad diabelskiej łapy”, którą czart uderzył w głaz ze złości, że przegrał w karczmie w karty z miejscowym chłopem. Kamień nie jest oznakowany.

Źródła informacji: Radziwiłowicz, Szczepkowski 1967, 32; Czernicka-Chodkowska 1980, 49; Czernicka-Chodkowska 1977, 29; Łapo 2010, 136-137; Klimek 2010, 87

Współrzędne geograficzne: 54.148610, 21.991442

Lokalizacja na mapach Google

BISZTYNEK, GM. BISZTYNEK, POW. BARTOSZYCKI

Głaz narzutowy, szary granitognejs, o obwodzie 28 m, długości 9 m, szerokości 5,8 m i wysokości 3,15 m, zwany „Diabelskim Kamieniem” lub „Biskupim Kamieniem”.

Jak mówi legenda, przed wiekami biedny szewc zawarł umowę z majętnym nieznajomym, który zobowiązał się wychować jego ósmego syna. Gdy dziecko skończy 24 urodziny, szewc miał się nieznajomemu należycie odpłacić. Młodzieniec został księdzem i w wieku 24 lat został wyświęcony na kapłana w nowo zbudowanym kościele w Bisztynku. Nieznajomy, który okazał się diabłem zażądał zapłaty, na co stary szewc odpowiedział, że dotrzyma umowy tylko wówczas gdy diabeł przyniesie z dalekiej Afryki największy kamień jaki tam znajdzie i dokona tego nim młody ksiądz ukończy celebrować mszę świętą. Diabeł wyruszył w drogę, wydobył głaz, był już blisko i miał nim cisnąć w kościół, lecz przeszkodzili mu w tym św. Michał oraz Matka Boska. Głaz wytrącony ze szponów czarta spadł nieopodal kościoła i leży w tym miejscu do dziś.

Kamień jest eksponowany na skwerze w przestrzeni miejskiej. Obok znajduje się tablica informacyjna z przytoczoną legendą.

Źródła informacji: Radziwiłowicz, Szczepkowski 1967, 23-24; Czernicka-Chodkowska 1980, 40; Czernicka-Chodkowska 1977, 32; Zientara-Malewska 1955, 68-71; Klimek 2010, 78-79

Współrzędne geograficzne: 54.087640, 20.910554

Lokalizacja na mapach Google

ELBLĄG, GM. ELBLĄG, POW. ELBLĄSKI

Głaz narzutowy (skała krystaliczna) zwany „Diabelskim Kamieniem” leży w nurcie Srebrnego Potoku w parku leśnym „Bażantarnia”. Na powierzchni widoczne liczne spękania i ślady erozji. Szerokość głazu sięga 4 m, długość 3 m, wysokość 1,5 m.

Wedle legendy, przed wiekami, gdy budowano kościół św. Mikołaja w Elblągu, do księdza przyszedł diabeł z zapytaniem cóż takiego buduje? Ksiądz odpowiedział, że karczmę. Diabeł ucieszył się, że więcej ludzkich
grzesznych dusz przybędzie od pijaństwa i zaczął pomagać znosić kamienie do budowy. Gdy zniknął na dłuższy okres, okazało się, że od wielu dni targał ogromny głaz. Jednakże budowa kościoła została ukończona i gdy diabeł był już blisko, zabiły kościelne dzwony. Straciwszy moc, czart upuścił kamień w nurt Srebrnego Potoku, gdzie leży do dziś. Naturalne zagłębienia na powierzchni głazu mają być odciskami diabelskich szponów. Głaz położony jest przy szlaku turystycznym.

Źródła informacji: Czernicka-Chodkowska 1980, 39; https://www.info.elblag.pl/?id=niezbednik_&pid=11&strona=1 (dostęp 20 maja 2023); kwerenda terenowa

Współrzędne geograficzne: 54.172012, 19.460857

Lokalizacja na mapach Google

WIERZCHUCINO, GM. KROKOWA, POW. PUCKI

Głaz kamienny o obwodzie ok. 15 m, zwany „Diabelskim Kamieniem”, położony był na podmokłych łąkach przy Bychowskiej Strudze pomiędzy wsiami Słuchowo oraz Wierzchucino. Wedle legendy, we wsi Słuchowo funkcjonowała gorzelnia, która produkowała bardzo mało wódki. Z tego powodu okoliczni mieszkańcy nigdy nie mogli się należycie upić. Diabeł rozłoszczony tym faktem postanowił zniszczyć gorzelnię. Poleciał do Norwegii po wielki kamień i gdy go niósł w powietrzu z zamiarem ciśnięcia w zakład, zapiał kogut, czart ze strachu upuścił kamień, a ten spadł na łąki.

Źródła informacji: Łysiak 1998, 22-23

ODARGOWO, GM. KROKOWA, POW. PUCKI

Głaz narzutowy, gnejs różowo-szary o obwodzie 20,6 m i wysokości 3,7 m, zwany „Pogańskim Kamieniem”, „Diabelskim Kamieniem”, „Amboną”, „Stoic”, „Kamieniem Stojącym”. Zagłębienia powstałe w wyniku drążenia skały przez wodę mają być śladami diabelskich pazurów.

Źródła informacji: Czernicka-Chodkowska 1980, 21; Prószyński 1988, 63; Oleschko 2021, 107