Skip to main content

Tag: Boże stópki

JABŁONNA DRUGA, GM. JABŁONNA, POW. LUBELSKI

Dawne miejsce kultu o lokalnej nazwie „Krzaczki”, „Bożak”, „Boże miłosierdzie”. Położone jest na kulminacji niewielkiego wyniesienia, ponad doliną strumienia Czerniejówka, na gruntach wsi Jabłonna Druga. W niewielkim zagajniku usytuowany jest drewniany krzyż oraz murowana kapliczka. Jeszcze w 2. dekadzie XXI w. przy drewnianym krzyżu leżał sporych rozmiarów kamień. Wedle miejscowej tradycji na jego powierzchni widoczne były odciśnięte ślady stóp Pana Jezusa, który z tego miejsca wstąpił do nieba lub spoczął w trakcie wędrówki po świecie. W 2019 r. kamień został skradziony. Według Słownika Geograficznego Królestwa Polskiego „Boże miłosierdzie” było „przez lud za miejsce cudowne uważane, gdzie od dawna na Wniebowstąpienie Pańskie kompaniami o mil kilka gromadzi się lud, modli się pod krzyżem i ziemią, jakby cudowną, rany i chore części ciała okłada. Od dawna właściciele Jabłonny starali się u władzy duchowej o pozwolenie postawienia kaplicy „w krzaczkach” na co nie zezwolono” (Słownik
Geograficzny…I, 489). Z kolei według opisu W. Koźmiana z 1903 r. od kilkuset lat miało być to miejsce pielgrzymek okolicznej ludności w dzień Wniebowstąpienia, jednakże bez udziału duchowieństwa i właścicieli ziemskich, którzy byli nieprzychylni kultowi. Powszechna i silna była wiara w uzdrawiającą moc gliny zalegającej w tym miejscu, szczególnie pomocnej na reumatyzm i inne nieuleczalne choroby. W dzień Wniebowstąpienia licznie przybywający tu cierpiący na różne dolegliwości mieli zakopywać i okładać ziemią chore części ciała.

Analiza mapy Antoniego Mayera von Heldensfelda z lat 1802-1804 wskazuje, że „Boże miłosierdzie” pierwotnie znajdowało się na obszarze większego kompleksu leśnego, pokrywającego całość wyniesienia.
W XIX w. właściciele majątku w Jabłonnej zlecili wyrąb lasu oraz zagajnika, co spotkało się ze sprzeciwem mieszkańców okolicznych wsi. Na początku XX w. w miejscu tym obok kamienia miały stać dwa drewniane krzyże. Praktykom religijnym towarzyszyły jarmarki, podczas których według W. Koźmiana handlowano m.in. dewocjonaliami (Koźmian 1903, 511).

W kronice parafii Bychawka zachował się zapis mówiący że 17 maja 1928 r. wyruszyła z Bychawki do miejsca cudownego „w Krzaczkach”, zorganizowana przez miejscowego księdza Borlewicza, licząca przeszło tysiąc wiernych procesja. Z 1930 r. pochodzi opis bezpośredniego uczestnika wydarzeń: „Widok leżących, ziemią przysypanych dzieci i starszych, oraz ich rodzin, karmiących owych chorych i modlących się nad nimi, przenosi nas mimowolnie w jakieś mroki średniowiecznych praktyk lekarskich.
Odjeżdżający lud łamie na drogę gałęzie lipowe, które zaparzają w domu dla chorych na reumatyzm. Wokoło liczne kramy jarmarczne i zgiełk jak na jarmarku. Mimo obecności księdza i dnia święta katolickiego, całość robi wrażenie pogańskiego uroczyska” (za Januszek 2015, 21). Po II wojnie światowej kult miejsca cieszył się coraz mniejszą popularnością. W 2020 r. „Krzaczki” zostały wpisane do ewidencji zabytków jako historyczne miejsce kultu religijnego i objęte ochroną konserwatorską.

Źródła informacji: Słownik Geograficzny 1880-1904, I, 489; Koźmian 1903, 510-511; Januszek 2015, 21;
Krzaczki, Karta Ewidencyjna Zabytku w Archiwum WKZ w Lublinie z 15.05.2020 r.; kwerenda terenowa

Współrzędne geograficzne: 51.069018, 22.600826

Lokalizacja na mapach Google

Las z miejscem cudownym na mapie Heldensfelda Galicja Zachodnia (1801–1804)

EMILCIN, GM. OPOLE LUBELSKIE, POW. OPOLSKI

Głaz położony na polanie w lesie, pomiędzy wsiami Emilcin oraz Komaszyce, gm. Opole Lubelskie. Według miejscowej legendy na jego powierzchni miał znajdować się odcisk stopy NMP. Głaz zaginął w latach 80. XX w. Został zawieziony przez pracowników Szkoły Głownej Gospodarstwa Wiejskiego do Warszawy, następnie zatopiony w stawie w Oborach koło Konstancina. Miało mieć to związek z opisywanym szeroko w mediach spotkaniem trzeciego stopnia z UFO mieszkańca wsi Jana Wolskiego.

Źródła informacji: https://www.dziennikwschodni.pl/magazyn/tajemnicadiabelskiego-kamieniawideo,n,1000071844.html (dostęp 20 kwietnia 2023); kwerenda terenowa

Pierwotna lokalizacja kamienia na mapach Google

Zdjęcia archiwalne kamienia z Emilcina wraz ze stopką dostępne tutaj.

SZANIAWY-PONIATY, GM. TRZEBIESZÓW, POW. ŁUKOWSKI

Granit z podłużnymi wykuciami, położony na polach nieopodal wsi. Wymiary głazu 120 × 80 × 70 cm. Wykucia są bardzo wyraźne, ich długość sięga 30 cm zaś szerokosć 10 cm. Wedle jednego z mieszkańców wsi miały to być odciski stóp Jezusa wędrującego po świecie. Kilka lat temu kamień został usunięty z pola i położony na jego skraju, nieopodal rowu melioracyjnego.

Źródła informacji: kwerenda terenowa

Współrzędne geograficzne: 51.950955, 22.555671

Lokalizacja na mapach Google

Kamień po usunięciu z pola

Pierwotne położenie kamienia na polu, fot. R. Solecki, 2017 r. (Pierwotna lokalizacja na polu, przed usunięciem)

KRZYWOWÓLKA, GM. SŁAWATYCZE, POW. BIALSKI

Głaz granitowy o wymiarach 1,8 × 1,5 × 1 m, z licznymi naturalnymi zagłębieniami na powierzchni, obecnie ustawiony jest obok kościoła pw. Matki Boskiej Siewnej w Krzywowólce. Pierwotnie znajdował się na uroczysku Muszaryniec (Mucharyniec) w lesie pomiędzy wsiami Krzywowólka, Matiaszówka oraz Sajnówka. Następnie został przeniesiony pod kościół przez mieszkańców wsi Krzywowólka.

Według miejscowej tradycji na kamieniu położonym na uroczysku objawiła się Matka Boska, zostawiając w skale odciski stóp. Miejscowe podanie mówi także o „odciśniętym” w kamieniu śladzie różańca.

Samo uroczysko Muszaryniec jest owiane legendami. To wyspa o okrągłym kształcie, położona na trudno dostępnym bagiennym terenie. Dziś porośnięta karłowatym drzewostanem, stanowi najprawdopodobniej pozostałość torfowiska. Wedle miejscowego podania, w niekreślonej przeszłości miała się tu znajdować świątynia (kościół, cerkiew), która wraz z wiernymi zatonęła w bagnie. Miejsce to ma być nawiedzane przez złe moce.

Źródła informacji: kwerenda terenowa

Lokalizacja na mapach Google

MALESZE, GM. WYSZKI, POW. BIELSKI

Według informacji Fiodora V. Pokrovskiego z 1895 r. (s. 124) na terenie parafii Malesze, na uroczysku „Bożaja Stopka” znajdował się kamień z odciskiem lewej ludzkiej stopy. Według tradycji pozostawiła go przechodząca tędy Matka Boska. Kamienia nie udało się odnaleźć w terenie.

Źródła informacji: Pokrovskij 1895, 124

DOLISTOWO STARE, GM. JAŚWIŁY, POW. MONIECKI

W 1884 r. na kamieniu położonym na łące nieopodal wsi – tzw. „Bocianku” – trzem mieszkankom wsi Dolistowo: Franciszce Łuszcz, Salomei Chodorowskiej oraz Marii Krysztopa ukazać się miała postać Matki Boskiej. Namacalnym dowodem miały być widoczne na powierzchni głazu ślady stóp. Wedle miejscowej tradycji w kamieniu widoczne były „odciski” dwóch stóp, jedna bardzo wyraźna i głęboka, o długości 8 cm, drugi ślad był płytszy. Zdarzeniu nadano nazwę cudu „na Bocianku”. Obok głazu ustawiono drewniany krzyż. W 1947 r. ze składek mieszkańców wsi ufundowano kaplicę w której „cudowny kamień” wykorzystano jako ołtarz. W 1984 r. w „miejscu cudownym” zbudowano studnię, z której woda ma mieć cudowne właściwości.

Źródła informacji: „Kapliczne opowieści” wpis na portalu https://e-grajewo.pl/wiadomosci,11358,rss.html (dostęp 15 września 2022)

Współrzędne geograficzne: 53.53479, 22.90506

Lokalizacja na mapach Google

PODEBŁOCIE, GM. TROJANÓW, POW. GARWOLIŃSKI

Głaz narzutowy położony na rozstaju dróg pomiędzy wsiami Kletnia oraz Podebłocie o wymiarach 240 × 130 × 50 cm. Nieopodal kamienia ustawiony jest drewniany krzyż. Wedle miejscowej tradycji na kamieniu miała objawiać się Matka Boska. Naturalne zagłębienia widoczne na powierzchni kamienia mają być odciskami jej stóp.

Na kamieniu kładziono wiązki ziół, zaś woda zbierająca się w zagłębieniach miała mieć właściwości lecznicze. Wedle informatorów ze wsi Kletnia, w miejscu tym miano także chować nieochrzone dzieci i martwe płody. Obiekt położony jest w odległości 1 km od wczesnośredniowiecznego grodziska w Podebłociu.

Źródła informacji: kwerenda terenowa; wywiady z mieszkańcami wsi Kletnia oraz Podebłocie

Współrzędne geograficzne: 51.63420, 21.75195

Lokalizacja na mapach Google

KOTARWICE, GM. KOWALA, POW. RADOMSKI

Wedle mieszkańców wsi Kotarwice na kamieniu ma znajdować się odcisk stopy Matki Boskiej, która przed wiekami wędrowała przez kraj. Zgodnie z inną legendą kamień jest przemienionym skrzydlatym kotem, który więzi rycerza Mazowiasza, starającego się o rękę miejscowej księżniczki. Wymiary kamienia: 155 × 75 × 80 cm. Na powierzchni głazu widoczne ślady erozji oraz kucia i wiercenia, powstałe prawdopodobnie podczas prób jego rozbicia.

Źródła informacji: Gierała 2013, 199-202; kwerenda terenowa

Współrzędne geograficzne: 51.33917, 21.11745

Lokalizacja na mapach Google

WOLA RAKOWSKA, GM. BRÓJCE, POW. ŁÓDZKI WSCHODNI

Według aktu granicznego z 1511 r., na granicach wsi Wola Rakowska i Wiączyn miał znajdować się „kamień ogromnych rozmiarów, na którym wykuta była noga królewska z ostrogą”. Głaz ten usunięto z pomocą 16 wołów.

Źródła informacji: Baruch 1907, 29

WODZIERADY, GM. WODZIERADY, POW. ŁASKI

Według Słownika Geograficznego Królestwa Polskiego (1893, XIII, s. 732) we wsi Wodzierady, przy drodze do Chorzeszowa leżał wielki kamień z wykutą stopą, według miejscowej tradycji odciśniętą przez św. Dorotę. Z kolei zgodnie z notatką J. Szaniawskiego miała być to stopa św. Teresy (1868, s. 3). Kamień miał leżeć w pobliżu mostu, oparty o brzeg rowu. Kamień nieodnaleziony w terenie (poszukiwania prowadzone w 2021 r.). Według miejscowych informatorów zniszczony przed II wojną światową.

Źródła informacji: Szaniawski 1872, 13; Baruch 1907, 29; kwerenda terenowa