KLUSY, GM. ORZYSZ, POW. PISKI
Głaz narzutowy o wymiarach ok. 2 × 1,5 m oraz 0,5 m wysokości zwany „Diabelskim Kamieniem”. Do niedawna położony był przy zachodniej ścianie kościoła parafialnego pw. Matki Bożej Wspomożenia Wiernych w Klusach. Wedle tradycji na kamieniu miały być odbite ślady kopyt diabła, który został wygnany z opętanej kobiety egzorcyzmowanej przez miejscowego księdza. W 2021 r. miejscowy proboszcz usunął głaz jako relikt pogaństwa i przedmiot zabobonów ludowych.
Wedle przekazu Maxa Toeppena spisanego w XIX w.: „W roku 1640 proboszcz Wiśniewski w drugą niedzielę po Św. Trójcy, po wygłoszonym przez siebie kazaniu, […] wypędził diabła kłobuka z kobiety wyznania rzymsko-katolickiego, opętanej przez diabła, który namawiał ją do wszelkiego złego, tak, iż nie tylko sobie chciała poderżnąć gardło, lecz także innym ludziom odebrać życie i przyszpilić ich do ściany widłami od siana i gnoju. A że po wyjściu zły duch ukazał się na progu kościelnym w przybranej przez siebie ohydnej postaci, miejscowy duszpasterz wyszedł ku niemu i zawołał: »Exi, male spiritus, et da locum spiritui sancto!« [Wyjdź zły duchu i oddaj miejsce Duchowi Świętemu!] […]
Diabeł niesłychanie się rozjuszył i zaczął ryczeć jak lew: »[…]przestałem dręczyć tę kobietę; jakem kłobuk, tak, prawda; będziesz miał pamiątkę! «.Potem, odwróciwszy się tyłem, uderzył swoją krzywą nogą w kamień leżący przed drzwiami kościoła i odcisnął na nim ślad swojej stopy tak, iż najdokładniej widać było wielki palec i trzy inne palce ludzkiej nogi oraz piętę jakby wielkiej nogi koguciej. To uczyniwszy, diabeł zniknął”.
„Wiadomość o wypędzeniu diabła i odbiciu jego stopy na kamieniu przed kościelnymi drzwiami powstrzymała Polaków i Tatarów podczas napadu w roku 1656 przed spaleniem tego kościoła. Podczas przebudowywania go w roku 1754 usunięto kamień z poprzedniego miejsca, sprzed drzwi kościoła, żeby brzemienne kobiety nie musiały go przestępować”.
Źródła informacji: Toeppen 2008, 141; Klimek 2010, 89; Łapo 2010, 137; Kurs T., Proboszcz wystraszył się
diabła. Mazurska wieś chce odzyskać czarci głaz, Gazeta Wyborcza, wydanie internetowe: https://olsztyn.wyborcza.pl/olsztyn/7,48726,28656008,-czarci-glaz-wystraszyl-proboszcza-kazal-go-zakopac-pod-oslona.html (dostęp 20 kwietnia 2023); kwerenda terenowa